Vả lại, dạo này gã không còn có nhiều dịp gặp gỡ ở ngay nhà nàng. Bà
Morse đang tích cực tiến hành kế hoạch tiếp tân của mình. Những người
hào hoa phong nhã gã thường gặp ở đó và cách đây không lâu gã hằng
ngưỡng mộ thì bây giờ đã làm cho gã phát ngấy lên. Họ không còn là
những người hào hoa phong nhã nữa. Gã trở nên cáu kỉnh, bẳn gắt, một là
vì cuộc sống khó khăn quá, làm việc nhiều quá, lại gặp toàn chuyện thất
vọng và cũng là vì chuyện trò của những người như vậy, làm cho gã phát
điên lên. Không phải là gã tự thị một cách quá đáng. Đem so sánh với trí óc
của những nhà tư tưởng gã được đọc trong sách, gã thấy trí óc họ chật hẹp
quá. Ở nhà Ruth quả thật gã chưa hề gặp một người nào có trí óc rộng rãi,
chỉ trừ giáo sư Caldwell, mà giáo sư Caldwell thì gã lại chỉ được gặp ở đó
có một lần. Còn tất cả bọn kia đều chỉ là một lũ ngớ ngẩn, ngốc nghếch,
nông cạn, giáo điều và ngu xuẩn. Chính sự ngu xuẩn đó đã làm cho gã ngạc
nhiên. Không biết họ học hành gì? Không biết họ đem dùng vốn liếng học
vấn của họ vào đâu? Họ cũng đọc những sách mà gã được đọc. Tại sao họ
không rút ra được một cái gì từ những cuốn sách đó?
Gã biết rằng ở trên đời này có những bộ óc vĩ đại, có những nhà tư
tưởng sâu sắc, vững vàng. Gã đã thấy những người ấy trong sách, những
cuốn sách đã giúp gã có một nền học vấn vượt xa cái tiêu chuẩn của nhà
Morse này. Và gã biết rằng có thể tìm thấy được ở trên đời này những nhà
trí thức cao hơn cái bọn ở nhà Morse. Gã đã đọc những cuốn tiểu thuyết xã
hội Anh, ở đó gã đã thấy những người đàn ông, đàn bà nói chuyện chính trị
và triết học. Gã đã đọc thấy ở những thành phố lớn, ngay cả ở nước Mỹ
này, có những phòng khách là nơi tụ hội của nghệ thuật và trí tuệ. Trước
đây, gã đã quan niệm một cách ngớ ngẩn rằng tất cả những người ăn mặc
sang trọng thuộc tầng lớp trên giai cấp công nhân đều là những người có
khả năng trí tuệ và hiểu được cái đẹp. Gã đã cho rằng văn hóa và đô la luôn
luôn đi đôi với nhau, gã đã bị đánh lừa để tin rằng đi học ở trường đại học
và tài cao học rộng chỉ là một.
