đi, không nói một lời, vẻ nghiêm nghị, đôi lông mày nhíu lại như đôi cánh
chim ưng, và nét mặt sắt lại như luyện bằng thép”.
Là một chiến sĩ Hồng quân phục viên đứng ra tổ chức trường học đầu
tiên ở làng quê Kirghizia hẻo lánh, Đuysen đã vấp phải sự hoài nghi của
những người có con cái mà anh muốn truyền lại cho chúng những hiểu biết,
dù chưa phải là hoàn chỉnh gì lắm của riêng anh, vấp phải thái độ thù địch
tự coi mình là chủ nhân của cuộc đời này.
Số phận của Antưnai và của các nhân vật nữ khác trong các tác phẩm của
Ts. Aitơmatốp rất đáng chú ý. Qua số phận của họ ta thấy hiện rõ những sự
biến đổi đã được thực hiện ở vùng Trung Á dưới chính quyền Xô-viết,
những viễn cảnh đã mở ra trước mắt mọi người, những sức mạnh tinh thần
mà các nhân vật vừa mới đây thôi còn cam chịu làm nô lệ cho những tập
quán và thói quen nay đã ý thức được ở chính mình.
“Hạnh phúc của người đàn bà là sinh con đẻ cái, trong nhà dư dật”, -
theo lề thói cổ hủ người mẹ lớn trong truyện vừa “Giamilia” đã giáo huấn
cho cô con dâu của mình như vậy. Cái tên Giamilia cũng chỉ nhân tiện được
nhắc qua trong các bức thư của chồng chị từ mặt trận gửi về. Và ngay cả
những bức thư đó cũng giống hệt nhau, như thể “những con cừu non trong
đàn”.
Với người phụ nữ trẻ kia, tất cả những điều đó báo trước một tương lai
mà chẳng khó khăn gì cũng đoán được là nó sẽ như thế nào. Chắc chắn là
chị sẽ không giống như người đàn bà mà Antưnai đã gặp trong ngôi lều du
mục của gã địa chủ: “Đôi mắt đờ đẫn như màu tro lạnh của bà ta nhìn thẫn
thờ, không biểu lộ một cảm xúc gì hết. Có những con chó bị đánh đập liên
miên từ khi còn bé”. Nhưng xét về đại thể thì trước mắt Giamilia cũng chỉ
là một cuộc đời vô vị và buồn chán, không hề có chỗ cho những tình cảm
và khát vọng cao quý.
Bởi vậy mà người phụ nữ trẻ đó đã khao khát tìm đến với chàng trai
Đaniyar cô đơn, hiền lành, đồng thời lại rất kiêu hãnh: qua những bài ca mà
