Phủ doãn và Suy quan, mà là vì Cố Chấn vẫn thấy rất bức xúc, lẽ nào mình
lại chịu thua cái vố này?
Những năm gần đây không khí triều đình sa sút tệ hại, quan chức “bão
hòa” đông gấp mấy chục lần năm xưa, nhưng bói không ra những danh
thần chính trực thanh liêm như Phạm Trọng Yêm, Tư mã Quang, Vương
An Thạch, Tô Thức… Quan quá đông và không phải đều là gian nịnh tham
tàn, nhưng phần lớn đều khép mình, nhu nhược, tầm thường, chỉ biết lo giữ
lấy thân, cầu an, mong chờ đến hạn thì được thăng phẩm hàm. Sống trong
khung cảnh ấy, Cố Chấn rất chán nản và thường có ý định lui về chốn điền
viên. Nhưng tính khí vốn ham chứng tỏ bản lĩnh, rất ngứa mắt với mọi bất
công, Cố Chấn thấy vui vẻ hài lòng giữ chức vụ Quân tuần sứ với nhiệm vụ
truy tìm và trừng trị cái ác.
Cố Chấn bỗng nhớ ra mình và Triệu Bất Vưu đã từng tranh luận về
câu nói của Khổng Tử: người thời xưa học vì mình, người thời nay học vì
người khác.
“Khổng Tử nói ngược rồi: người thời xưa học vì người khác, người
thời nay học vì mình - mới đúng chứ! Nếu người xưa chỉ vì mình, thì họ
biến thành những kẻ tự tư tự lợi, đâu còn là quân tử nhân nghĩa gì nữa?” Cố
Chấn nói.
Triệu Bất Vưu cười, lắc đầu: “Trước đây tôi cũng tưởng là thế, nhưng
về sau nghĩ cho kĩ thì đã hiểu ý tứ sâu xa trong đó. Một lòng vì người khác,
thoạt nhìn, đó là những con người đầy nhân nghĩa, nhưng có hai điểm này
chưa rõ: anh tốt với người nhưng chưa chắc người đã cảm thấy là tốt thật -
ví dụ có người không thích ăn cá, anh cứ đem cá cho họ ăn, anh rất có lòng
nhưng lại là làm khó cho họ, tức là phản tác dụng.”
Cố Chấn vội nói: “Thế thì lẽ nào người ta không nên làm việc thiện?”
Triệu Bất Vưu lắc đầu: “Đây chính là điểm thứ hai: thế nào là việc
thiện? Từ nhỏ con người được giáo dục hãy làm việc thiện, đa số người vẫn
đang làm việc thiện nhưng rất ít nghĩ xem việc thiện là gì. Nếu không hiểu
rõ thì dù làm nhiều việc thiện đến mấy vẫn là ngu xuẩn. Giống như nhà sư
không hiểu tiếng Phạn, chỉ nghe nói kinh Phạn mới là chân kinh, bèn niệm
kinh Phạn thì dù niệm đến chết cũng không hiểu ý nghĩa của nó. Nếu chỉ
