2
Khi người ta đã biết quá nhiều về Charles Strickland rồi có lẽ tôi không
cần phải viết gì thêm. Đài kỉ niệm của một họa sĩ là chính tác phẩm của ông
ta. Thật ra tôi là người quen thân với ông hơn ai hết: tôi đã gặp ông trước
khi ông trở thành họa sĩ, và trong suốt những năm ông sống chật vật ở
Paris, chúng tôi vẫn gặp nhau thường xuyên. Nhưng tôi không nghĩ rằng
một lúc nào đó mình sẽ phải viết hồi kí nếu tình cờ chiến tranh không đưa
đẩy tôi tới Tahiti. Ở đó,như người ta biết, ông đã sống những năm cuối
cùng của đời mình, và cũng ở đó, tôi đã tình cờ gặp những người quen thân
với ông. Tôi đặt mình vào tư thế phải làm sang tỏ cái giai đoạn bi thảm của
cuộc đời ông mà phần lớn hãy còn mù mờ. Nếu những người tin vào sự vĩ
đại của Strickland có lý thì lời tường thuật của những cá nhân quen biết con
người bằng xương bằng thịt của ông như thế không thể là dư thừa được.
Chúng ta sẽ có ý kiến gì đối với một tập hồi ký của người từng quen thân
với El Greco cũng như tôi với Strickland?
Nhưng tôi không tìm cách ẩn nấp trong những lời bào chữa như thế. Tôi
không còn nhớ rõ ai đó đã khuyên người ta làm, vì lợi ích cho tâm hồn họ,
mỗi ngày hai việc mà họ không thích: đó thật là một người khôn ngoan, và
đó là một lời dạy mà tôi đã cẩn thận tuân theo, bởi vì mỗi ngày tôi đều thức
dậy và tôi đi ngủ. Nhưng trong bản chất của tôi có một khuynh hướng khổ
hạnh, và hàng tuần tôi bắt thân xác mình chịu một sự hành xác còn nghiêm
khắc hơn. Tôi không bao giờ quên đọc phụ trang văn học của tờ The
Times
. Thật là một thứ tập luyện bổ ích khi phải xem xét với số lượng
khổng lồ những cuốn sách đã được viết ra, những niềm hy vọng tươi sáng
của tác giả khi thấy chúng được xuất bản và số phận đang chờ đợi chúng.
Một cuốn sách sẽ có được một cơ may như thế nào giữa vô số các loại sách
