MẶT TRĂNG VÀ ĐỒNG SÁU XU - Trang 230

khăn đã diễn ra đơn điệu, và tôi không biết rằng có một cái gì đó quan
trọng trong những phương cách ông dùng để kiếm tiền sinh sống. Kể lại
những chuyện đó là kể lại những sự việc mà ông đã thấy diễn ra nơi những
người khác. Tôi không nghĩ rằng những chuyện đó có ảnh hưởng gì đến
tính tình của ông. Hẳn là ông đã có được những kinh nghiệm đủ để làm tài
liệu viết một cuốn tiểu thuyết về bọn bất lương ở thành phố P hiện đại,
nhưng ông vẫn không hề hấn gì, và qua cuộc nói chuyện với ông, ta thấy
trong những năm ấy không có một điều gì gây được một ấn tượng đặc biệt
nào cho ông. Có lẽ khi đến Paris ông đã quá già rồi nên không thể trở thành
nạn nhân cho sự quyến rũ của môi trường chung quanh. Điều đó có vẻ kỳ lạ
là, đối với tôi hình như ông luôn luôn có vẻ không những là một người thực
tế mà còn là một người rất bình thường. Tôi cho rằng nếp sống của ông
trong giai đoạn này thật là lãng mạn, nhưng chắc chắn là ông chẳng thấy
chút lãng mạn gì trong đó cả. Có thể, để nhận ra tính chất lãng mạn trong
cuộc sống, bạn phải có một cái gì đó của người diễn viên trong bản thân,
và, nếu có thể đứng tách ra bên ngoài chính con người bạn, bạn hẳn có thể
quan sát được những hành động của mình với một sự chú ý vừa khách quan
vừa thích thú. Nhưng Strickland chỉ theo đuổi một mục đích duy nhất và
không ai hơn được ông ta về chuyện đó. Tôi chưa bao giờ thấy một người
nào ít để ý đến mình hơn. Nhưng đáng tiếc tôi lại không thể miêu tả được
gì về những bước khó khăn gian khổ nhờ đó ông đã đạt đến trình độ nghệ
thuật như hiện có, bởi vì nếu tôi có thể cho thấy ông không bị khuất phục vì
thất bại, bởi một sự cố gắng bền bỉ đầy can đảm để giữ cho sự thất vọng
không tới gần được, kiên trì bền bỉ đối mặt với sự nghi ngờ khả năng của
chính mình, là kẻ thù gay gắt nhất của người nghệ sĩ, thì tôi có thể đã khơi
dậy được một sự cảm thông nào đó đối với một con người tôi biết quá rõ
mà bên ngoài không có một sự quyến rũ đặc biệt nào. Nhưng tôi không có
gì để mà tiếp tục. Tôi chưa lần nào thấy ông ta làm việc, và tôi cũng không
biết có ai đã thấy được chưa. Ông ta giữ bí mật những cuộc đấu tranh với
chính bản thân ông. Nếu ông ta có vật lộn trong tuyệt vọng với vị Thiên
thần của Thượng đế trong phòng vẽ vắng tanh đó thì không bao giờ ông để
cho một người nào đoán ra được nỗi niềm khắc khoải của mình.