khinh bộ binh là điều không đúng: khinh bộ binh là những người chính
trực, ở cương vị con người cũng như quân nhân. Trong những ngày buồn
thảm ấy, họ không che giấu tình cảm: lòng họ theo về với nước Pháp bị ám
hại, bị bại trận. Sơn binh khinh bộ về mùa đông có thói quen di cư, tìm việc
làm ở Thụy Sĩ, ở Pháp, ở Bỉ. Họ yêu các dân tộc vừa kể, nơi mà tự ngàn
xưa họ tìm thấy việc làm, tự do, sự tôn trọng. Họ lớn tiếng lên án cuộc
chiến tranh mê muội và rất hèn nhát đó, họ không muốn giết chết bạn đồng
lao cộng tác với mình. Nhưng trong toàn bộ sư đoàn Tridentina, toàn bộ sư
đoàn Taurinense, trong toàn bộ binh đoàn khinh bộ của tướng Negri, không
có lấy một trường hợp đào ngũ nào. Lính sơn binh là những người chính
trực. Chúng tôi leo lên ngọn Bạch Sơn, vượt biên giới, trong cơn bão tuyết,
3.600 thước trên dòng Đệ nhất Băng hà, chúng tôi xuống sâu thung lũng
trên đất Pháp về hướng đồn Seloge, dưới lửa đạn đại bác: trong lòng chúng
tôi thêm vào một niềm khắc khoải, một sự hạ mình, một điều sỉ nhục đáng
buồn. Chúng tôi không phải là bọn giết người đi “đâm sau lưng” một dân
tộc đã mang thương tích, đã quỳ gối xuống, đã bị bao kẻ khuất phục: chúng
tôi thà làm bọn người buồn nản và bị bôi nhục rồi đây đi làm mồi một cách
vô ích cho mấy họng đại liên của đồn Seloge, cho các giàn pháo ở đèo
Fours. Lũ người chết đi của chúng tôi không có cái sắc mặt xanh xao với
đôi mắt trợn trừng của bọn giết người; chỉ có khuôn mặt trắng dã và ngu si
của bọn bị giết. Cùng một mũi dao đã cắm xuống giữa hai vai bọn lính
Pháp và Ý vào tháng Sáu 1940.
Hai chương cuối, XVII và XVIII, bị kiểm duyệt bỏ bởi mối cảm mến
đối với Pháp và sự phản đối của lương tâm đứng trước sự giết người ô nhục
và mê muội đã được phô diễn quá lộ. Tôi chỉ có một bản chép tay. Dù sau
này có tìm kiếm, khi chiến tranh đã kết thúc, tại phòng kiểm duyệt của bộ
Văn hóa đại chúng, tôi không sao tìm lại được ba chương sách bị bỏ. Đáng
lẽ tôi có thể tìm cách viết lại mấy chương ấy: nhưng tôi đã chọn in Mặt trời
mù thành sách y nguyên như nó đã ra mắt làm nhiều kỳ trên tạp chí Thời
đại, tuy nhiên nay tôi có bỏ bớt, vì vô ích, lời cước chú mà trước tôi thấy
