Bút Tre đưa bàn tay sần sùi bấu cái cằm nhẵn nhụi, gườm hứ một cái:
- Nước mình nó vậy. Chết một đống còn hơn sống một người. Danh dự
một người không quan trọng bằng danh dự của nhiều người. Văn chương
bác học thì hẳn như cụ Nguyễn Du, Nguyễn Tuân... bằng không thì bút tre
hoặc bút nứa còn có ích hơn. Nửa nạc nửa mỡ khó lắm thay... Mình thế
chấp danh dự để thể nghiệm lối thơ phục vụ chính trị thì phải chấp nhận hệ
lụy. Ý tưởng làm thơ ép vần, ép điệu hình thành trong tiếng loa đài, tiếng
hát tiến quân vào trận, tiến quân lên đồi, tiến quân ra đồng... nên nó cần
nôm na... cần cho người ta nhớ một đặc tính kỹ thuật được lặp lại như một
định tính bất di bất dịch của công thức nào đấy thì mới ổn...
4
Ngày đó, tôi ngờ Bút Tre nêu luận điểm ấy là để thanh minh cho những
tác phẩm không giống ai kia. Và may mắn, không lâu sau tôi chuyển ngành
về Ty Văn hóa - Thông tin mà Bút Tre từng làm giám đốc. Nhận việc ở
phòng Xuất bản chưa đầy ba tháng thì nhà xuất bản Thanh Niên đặt nhà
văn Nguyễn Hữu Nhàn và tôi biên tập cuốn "Giai thoại Bút Tre". Để có tập
sách gần trăm trang in giấy Lửa Việt ấy, chúng tôi phải nhướng mắt lên
những con chữ viết tháu quềnh quàng trên những khổ giấy to nhỏ, mỏng
dày lỗ chỗ mọt đục và loang ố hơi nước, mỗi trang chừng mấy chục chữ
hơn ba tháng trời.
Chồng bản thảo nặng hơn năm ki-lô-gam đóng tập lộn xộn, khâu tay chỉ
đen, gim, kẹp sắt han gỉ bọc trong mảnh ni-lông màu ô liu được đích thân
con trai trưởng Bút Tre trao gửi.
Một tập hợp những ghi chép, những tác phẩm đang phôi thai, đang trong
quá trình sửa chữa và đã hoàn thành. Có thể gọi đó là thơ, là vè, là diễn ca,
thơ văn xuôi cũng ổn. Một hỗn giao các thể loại. Hình thức lúc thì lục bát,
đường luật, thất ngôn, tự do chen cài lẫn lộn, không cần cấu tứ, bố cục. Thi
thoảng lại chen vài dòng chú thích, chú ý bằng tiếng Pháp đặt trong ngoặc.
Mỗi câu chữ đều toát lên năng lượng trầm tích tự thân của bản năng ứng
biến của người viết.
