- Cậu nên vẽ cho tớ cái portrait như cả một khối củ tre tua tua rễ thì mới
ra cá tính của tớ được.
Chẳng hiểu có phải do ông lão mách nước hay không mà họa sĩ Nguyễn
Đài đã dùng bút sắt ký họa rất nhanh bức chân dung Bút Tre tóc dựng
ngược như rễ tre và nét mặt vừa khắc khổ giễu cợt với chút le lói lạc quan
trong ánh mắt. Nhìn bức chân dung mình còn tươi nét mực Bút Tre móm
mém cái cười gật gật. Trong lúc làm mẫu Nguyễn Đài vẽ tiếp, ông bảo tôi:
- Cậu lính vào trong gian buồng sát cửa bếp có đặt thùng lương khô đựng
mì sợi vụn, mang hộ cái nắp đậy ra đây hộ mình.
Nói là gian buồng nhưng chống chếnh, chỉ có chiếc giường gỗ xoan vênh
vao, rúm ró dưới lá màn ám khói nâu xỉn buông rủ. Lia mắt, tôi thấy ngay
cái thùng sắt tây vuông vuông có chữ Trung Quốc. Một khung vải úp
ngược to hơn cuốn sổ cái chấm công điểm của HTX, chèn nửa hòn gạch
thay cho cái nắp sắt đã không còn. Tôi thận trọng nhấc nửa viên gạch lên,
tức thì mùi mì mốc hăng sực, một vài con gián bay vụt ra ngang mặt... Thì
ra đây là khung toan. Bụi đóng bám không còn nhìn rõ màu sắc hình hài
trên đó.
Ngồi trên ghế Bút Tre nhoài đỡ tấm toan, thổi bụi phù phù, kéo vạt áo pi-
gia-ma lau lau xoa xoa. Cảm thấy chưa ổn, ông với chiếc khăn rửa mặt còn
ẩm phơi trên dây mây căng trước thềm miết cho đến khi lộ hẳn hình hài
trên toan.
- Đây là bức portrait của họa sĩ Trần Văn Cẩn vẽ cho tớ từ năm 1962 khi
về thăm lại khu 10, thủ đô Văn nghệ kháng chiến.
Tôi và Nguyễn Đài ngẩn ngơ nhìn người đàn ông trong tranh. Lịch lãm,
đôn hậu, vẻ tự tin phảng phất nỗi u uẩn, giống như một giáo sư đại học bất
chí. Nguyễn Đài buột miệng:
- Hồi xưa bác đẹp trai thế này, đi kháng chiến có làm khổ em nào không?
Bút Tre bùi ngùi thở dài.
