Một thiếu nữ người Thái, đã từng được giới chức Phìa, Tạo tuyển chọn từ
bé đào tạo bài bản múa xòe bản phục vụ chúng và quan thầy thực dân Pháp.
Lương Cầm Giang nhập ngũ từ Hoằng Hóa, Thanh Hóa năm 1948, trong
đoàn binh Tây Tiến vượt biên giới sang Lào rồi vòng về giải phóng Tây
Bắc. Và người đẹp Cầm Bạch Thiêm xuất hiện trước mắt ông như bông hoa
rừng đẹp quý phái nhưng lại ở trong vòng cương tỏa của bao nhiêu nghi
kỵ…
Nhà thơ Bùi Đăng Sinh lúc ấy là giáo viên giỏi dạy Văn cấp III. Các nhà
thơ kiêm thầy đồ ngày đó không dạy thêm dạy kèm như bây giờ. Các thầy
làm thêm nghề lộn cổ áo sơ mi hay bán nước chè nước vối đầu đường góc
phố, nuôi lợn trên ban công, nuôi gà đẻ trong buồng.
Nhà thơ kiêm thầy giáo còn có nghề cuốn thuốc lá cối, giao buôn. Một
công việc có vẻ mang tính chất sản xuất hàng hóa. Tôi không hút thuốc lá
nhưng mỗi lần qua lại Thổ Tang thường ghé Bùi Đăng Sinh. Hoặc nghe ông
đọc thơ hoặc uống nước chè tươi ăn ngô luộc hoặc nữa là sẽ có một bịch
thuốc lá cuốn. Bùi Đăng Sinh lấm lét nhìn quanh không thấy bóng vợ mới
nhét vội thuốc vào chiếc túi vải bạt tôi đeo bên sườn gửi mấy người bạn thơ
trên Việt Trì.
Một lần, trong lúc Bùi Đăng Sinh đang vờ xếp những bịch thuốc cuốn
một trăm điếu vào thùng giấy, nhờ tôi canh chừng bà vợ để tìm cách bớt
xén sản phẩm thì có người động cửa. Tôi giật mình. Bùi Đăng Sinh thì
không, thậm chí còn thở phào, nói nhỏ: "Quân ta cả đấy mà."
Người đàn ông chừng ngoại năm mươi, ngăm đen, cao lớn, nét tròn tròn
hiền hậu nhưng tinh anh. Quần áo ka-ki vàng đất. Bên vai áo, một miếng vá
trái màu. Mũ lá cũ được gia công khâu lại chắc chắn như một mái lá gồi có
thể chịu đựng mọi cơn mưa nắng. Đôi dép rọ màu nâu nhiều ánh tím, kiểu
sĩ quan quân đội, hàn vá bằng đủ thứ nhựa khắc màu. Chiếc xe đạp tồng
tộc, nơi ghi-đông ngoắc lồng chiếc túi vải bạt vàng vào hai quai bọc vải giả
da, góc đáy túi loang một quầng mực thấm như thứ nấm đen, thò lên mấy
xấp tài liệu bọc bìa xanh loăn quăn mép rách. Hai ngón tay kẹp điếu thuốc
