- Có thể có những phần không bịa. Quan trọng là tâm thế của người kể
chuyện…
- Thì cũng có người nói Văn Chinh bảo hoàng hơn cả vua… Lúc nào
cũng sống chết vì vua.
Đang ngồi, ông chọc ngón tay trỏ vào giữa hàm trên. Mỗi lúc rơi vào băn
khoăn hay buồn, ông thường có động tác chẳng mấy ai bắt chước được ấy.
Trừ trẻ con. Bỗng ông cười hì:
- Đúng là có những ông vua không đáng để ta bảo hoàng. Đối chiếu và
so sánh trong những ông vua trên đời sắp hoặc đã lên ngôi, thì tôi sẽ phải
bảo vệ ông vua nào biết hy sinh vì số đông. Tôi chọn ông vua biết hành xử
vì chính ông ấy và biết nhẫn nhịn vì đồng loại. Hơn nữa vua tốt với tôi thì
tôi không thể xấu với vua. Chúng ta đang sống trong không gian chằng chịt
những mối quan hệ tay đôi cụ thể. Vua là vua. Nhưng vua cũng không phải
là tiên thánh. Bảo hoàng như vậy là phù hợp với đạo đức cá nhân tôi. Nếu ở
chỗ của tôi, ông làm thế nào?
- Vâng! Còn bao nhiêu vụ va chạm "côm cốp" như thiên hạ đã nói về
Văn Chinh. Mà toàn là những điểm nóng cả. Có phải bao giờ Văn Chinh
cũng đúng?
- Sao mà đúng hết mọi sự được. Nhưng việc tôi xông ra "côm cốp" là
một việc chắc chắn hữu ích. Đặt lại vấn đề nào đó không hoàn toàn đúng
đang có xu thế trở nên đúng hoàn toàn. Thức tỉnh dân chủ đấy chứ đâu.
- Nhưng mà tả xung hữu đột thì chuốc thêm lắm tai vạ và kẻ thù…
- Hi, dẫu không làm gì ai, thì ai cũng sẽ làm gì ông. Không có vinh
quang đi tắt và cũng không có hòa bình đến tắt ông ạ. Đã trả giá, nên tôi
biết.
Văn Chinh đã bầm dập không ít trong đời. Chính bằng sự kiểm chứng,
đối chiếu, và sự tự thấm văn hóa, ông hiểu sâu sắc đời sống người nông dân
Việt từ thời hợp tác xã đến khoán quản, rồi đô thị hóa, thấu tỏ đời sống thị
thành cổ điển đến chủ nghĩa xã hội và bùng nổ khi hội nhập quốc tế.
