giản dị cho mọi đối tượng độc giả. Hiếm ai trong cùng thế hệ có được sự
thăng bằng như Đỗ Ngọc Thống. Đây là những dòng viết về một nhân vật
khả kính: "Tôi có thói quen hay nhắm mắt lại, rồi hình dung về một người
mà mình quen biết và liên tưởng họ với một hình ảnh hay biểu tượng nào
đó. Với giáo sư Trần Đình Sử, không hiểu sao trong tôi cứ hiện lên hình
ảnh ngọn núi lửa. Ngọn núi ấy lúc nào cũng muốn phun trào các ý tưởng,
ngay cả lúc yên bình vẫn nghi ngút các ý tưởng".
Và nữa một nhận xét tinh tế về hệ thống ngôn từ của nhà văn: "Tạ Duy
Anh đã thể hiện và phác họa chân dung những con người và sự việc này
bằng một vốn ngôn ngữ phong phú, hiện đại - ngôn ngữ tươi rói, róng rẫy
của đời sống hiện thực - cát bụi lấm lem. Ngôn ngữ ấy dường như tôi thấy
chỉ có ở tác phẩm của Nguyễn Huy Thiệp. Rất nhiều cách ví von đầy màu
sắc dân dã và vô số các biệt ngũ, tiếng lóng được vận dụng đúng lúc, đúng
chỗ để làm nổi bật chân dung của một thế giới nhân vật đầy bất hảo; một
hiện thực dữ dằn và ngang trái..."
"Tôi vẫn thường nghĩ, một trong các tiêu chí quan trọng để đánh giá một
nhà văn lớn hay nhỏ là xem vốn chữ của người ấy. Hiện thực cuộc sống là
muôn màu và hết sức tinh tế, tinh vị, bất tận. Trong khi ngôn ngữ của con
người thì rất có hạn. Theo các tài liệu tâm lý học, người thợ nhuộm có thể
phân biệt được 60 màu đen khác nhau, nhưng thử hỏi trong kho tàng ngôn
ngữ Việt có bao nhiêu từ ngữ chỉ các gam màu này? Đó là chưa nói thế giới
tình cảm của con người là hết sức phức tạp, người viết xúc động, run rẩy,
đồng cảm, xôn xao... nhưng liệu có đủ chữ để thể hiện đúng và trúng những
trạng thái đó không?"
Một khái quát văn chương rành mạch đầy trân trọng không mấy ai có
được. Viết về những giá trị Nguyễn Tuân, Nam Cao sợ rằng sẽ chỉ là sự
nhắc lại những gì thiên hạ đã khẳng định thì Thống vẫn tìm ra được ý tưởng
mới và hệ thống hóa của riêng mình không những không mâu thuẫn với
những giá trị mặc định mà chỉ làm sáng tỏ hơn những gì người ta biết còn
mù mờ.
