bên ngoài; ý thức về thời gian đồng thời phủ nhận sự thống trị của thời
gian. Như khi viết về họa sĩ – nhà văn Đỗ Phấn: "cặp môi ham hố, đam mê
đỏ son không bình thường như kẻ mới biết khui nút chai. Ánh mắt qua cặp
kính mắt tròn muôn thuở sáng trầm: mơ, quái, phiền buồn, biểu cảm trạng
thái thấu thị hình ảnh phía sau, phía trước và chẳng muốn nhìn thấy gì,
nhớ gì. Gương mặt im im, phẳng lặng trĩu ký ức thời gian cộng hưởng."
(Đỗ Phấn - Kẻ hạnh phúc vì sự thất vọng); "Quần áo bò cả cây bạc
phếch. Giày chiến sự. Tầm thước, quánh đặc, nâu mịn, đường nét sắc đậm.
Tóc suông bóng, rẽ ngôi giữa. Mày rậm. Mũi gồ. Râu bàn chải. Cằm mạnh
mẽ. Mắt to, ẩn chứa cả thông tuệ lẫn mơ mộng, tự tin lẫn rụt rè. Phóng
khoáng mà gìn giữ. Lịch sự nhưng không cách xa. Thứ văn hóa giao thoa
giữa Đông và Tây…"(Chiếc bình rượu của Nguyễn Quang Thiều); "nụ
cười sáng duyên chữ và cả duyên tình trong ngữ điệu", "Âm lượng nhỏ,
nhưng dài và vang, từng âm tiết, từng chữ, từng câu được phối âm rõ ràng,
không nhanh cũng chẳng chậm có sức mạnh bí ẩn buộc lòng người ta phải
lắng nghe, phải chú ý. Một giọng nói chiếm ưu thế để đứng trên bục làm
thầy thiên hạ…" (Đỗ Ngọc Thống và những đồng cảm); "Người đàn ông
cao lớn, như được vạc đẽo từ những vết rìu quyết liệt bước ra. Ngăm đen,
ria mép dài cợp, gò má cao, mắt rực, áo veste dạ đen, khăn len huyết dụ,
quần bộ đội ghi xám cấp tá, nhưng đôi giày da lính Liên-Xô sần sùi bên
buộc dây bên không. Tự tin giữa lồng lộng phông màn sân khấu đỏ, xanh,
nõn chuối bay phần phật, anh ta cúi chào, quá ư duyên dáng, quá ư mềm
mại…"(Văn Chinh và đối cực).
Là ông chủ xa hoa của kho tiếng Việt phong phú, luôn ý thức làm mới và
tạo nghĩa cho chữ, Nguyễn Tham Thiện Kế không dừng lại ở việc tạc ngoại
hình hay tính cách mà tìm cách tôn vinh những giá trị tinh thần. Sinh
trưởng ở miền văn hóa gốc Hùng Vương đất Tổ, quê hương quy tụ nhiều
văn tài, tác giả có điều kiện sống, giao tiếp cùng những con người đặc biệt
là nhân chứng của nửa thế kỷ trầm luân. Những hình ảnh day dứt: "Tuổi thơ
Trần Quang Quý đẫm phù sa sông Đà", chiếc xe đạp của Bút Tre: "vỏ yên
nhựa đứt ngậm, vếch lên như mõm chó, không chắn bùn, chắn xích, lốp
