Một buổi tối, Pauline kể chuyện nàng cho tôi nghe một cách ngây thơ
cảm động. Cha nàng xưa là đội trưởng kỵ binh trong đội cận vệ hoàng đế. Ở
trận sông Bérésina[24], ông bị người Cosaque[25] bắt làm tù binh. Về sau,
khi Napoléon đề nghị trao đổi cho ông về thì các nhà cầm quyền Nga mất
công tìm kiếm ông ở Syberia. Theo lời các tù binh khác thì ông đã trốn đi
với dự định sang Ấn Độ. Từ đó bà Gaudin, bà chủ khách sạn của tôi, không
được tin tức gì của chồng nữa. Những tai biến năm 1814-1815[26] xảy ra.
Một mình không nguồn sinh sống và không ai cứu giúp, bà đã quyết định
mở một khách sạn có buồng trọ để nuôi con gái. Bà vẫn hy vọng sẽ gặp lại
chồng. Nỗi đau buồn ác nghiệt nhất của bà là không cho Pauline được học
hành. Pauline của bà là con đỡ đầu của công chúa Borghèse, đáng lẽ được
hưởng số phận tốt đẹp như người che chở thuộc hoàng gia đã hứa hẹn. Khi
bà Gaudin thổ lộ với tôi niềm đau đớn đắng cay, nó giết hại bà đó, bà nói
bằng một giọng chua xót:
- Tôi có thể gán cả mảnh giấy phong ông Gaudin làm nam tước Đế
chính, và quyền được hưởng cấp phí Wistchnau[27] của chúng tôi để cho
con Pauline được dạy dỗ ở Saint Denis[28]!
Tôi chợt giật mình, và để đền bù lại những sự săn sóc của hai người đàn
bà đó, tôi nảy ra ý nhận giúp việc hoàn thành giáo dục cho Pauline. Sự chân
thật của hai người đàn bà khi nhận lời tôi đề nghị chẳng khác gì sự ngây thơ
của kẻ đề nghị. Như vậy là tôi có những giờ nghỉ ngơi. Cô bé rất có khiếu:
cô học dễ dàng đến nỗi chẳng bao lâu vượt cả tôi về món dương cầm. Với
thói quen nói to điều suy nghĩ ở bên tôi, nàng biểu lộ bao nhiêu là điều khả
ái của một tấm lòng mở ra trước cuộc sống như một đài hoa mở rộng, dần
dần đón ánh mặt trời. Nàng chuyên tâm và hứng thú nghe tôi nói, đăm đăm
nhìn tôi bằng cặp mắt đen và dịu như nhung dường như mỉm cười. Nàng
nhắc lại bài học bằng một giọng êm dịu và mơn trớn, tỏ nỗi vui mừng như
trẻ con khi tôi hài lòng vì nàng. Bà mẹ nàng, mỗi ngày thêm lo lắng giữ gìn
để tránh mọi nguy hại cho một thiếu nữ đang độ phát triển mọi khả năng mà
những duyên dáng của tuổi thơ hứa hẹn, cho nên thấy nàng đóng cửa cả
