bụng đói, mồm lẩm bẩm những lời chửi rủa nực cười, nhưng quyết tâm làm
siêu lòng Foedora. Trái tim đàn bà ấy là tấm vé xổ số cuối cùng mang cả
vận mệnh của tôi.
Tôi tha cho cậu không kể những cuộc viếng thăm đầu tiên của tôi ở nhà
Foedora để đi mau tới tấn bi kịch. Vừa cố gắng nhằm vào tâm hồn nàng, tôi
vừa cố chinh phục trí tuệ nàng làm cho nàng tự phụ vì tôi. Để được yêu
chắc chắn, tôi gợi cho nàng hàng ngàn lý do để nàng tự yêu mình hơn.
Không bao giờ tôi để nàng trong trạng thái bàng quan; người đàn bà thường
ưa được xúc động bất kể thế nào, tôi gây cho nàng bao nhiêu cảm xúc;
chẳng thà tôi làm cho nàng giận dữ còn hơn để nàng dửng dưng đối với tôi.
Nếu buổi đầu với một ý chí cương quyết và lòng ao ước được nàng yêu, tôi
phần nào có uy thế đối với nàng, thì chẳng bao lâu mối tình của tôi mạnh
lên, tôi không còn làm chủ được mình nữa, tôi rơi vào cảnh thực, tôi bị đắm
đuối và yêu nàng đến say mê. Tôi không hiểu rõ cái mà chúng ta gọi trong
thơ ca hay trong chuyện trò là tình yêu nhưng cái tình cảm bỗng chốc nảy
nở trong bản chất hai mặt của tôi, tôi chưa thấy được mô tả ở đâu cả: hoặc ở
trong những lời văn hoa và chải chuốt của J.-J. Rousseau, mà có lẽ tôi đang
ở nơi trú ngụ của ông ta, hoặc ở trong những tư tưởng lạnh lùng của hai thế
kỷ vãn học của chúng ta, hoặc trong những bức họa của nước ý. Cảnh hồ
Biên nơ, một số ý nhạc của Rossini, tranh Đức mẹ của Murillo[12] ở trong
tay thống chế Soult[13], những bức thư của Lescombat[14], một số câu rải
rác trong những tập dật sử, mà nhất là những lời cầu nguyện của những kẻ
mê đạo và một số đoạn những fabliaux[15] của chúng ta, chỉ những cái đó
mới đưa tôi tới những miền thần tiên của mối tình đầu của tôi. Không có gì
trong ngôn ngữ loài người. không một sự diễn tả tư tưởng nào bằng màu
sắc, bằng cẩm thạch, bằng tiếng nói hay thanh âm, có thể lột tả được cái sức
mạnh, cái sự thật, cái hoàn hảo, cái đột nhiên của tình cảm trong tâm hồn!
Thật vậy. nói đến nghệ thuật là nói sự lừa dối. Tình yêu trải qua những biến
đổi vô tận trước khi trà trộn vĩnh viễn với cuộc sống chúng ta và vĩnh viễn
nhuộm nó bằng màu sắc của ngọn lửa. Cái bí ẩn của cuộc thâm nhập vô
hình đó vượt ra ngoài sự phân tích của nghệ sĩ. Mối tình chân thật biểu thị
