chăng không có quyền cự tuyệt tôi? Lương tâm của chúng ta là một quan
tòa sáng suốt khi chúng ta chưa giết chết nó. Một tiếng nói ngụy biện thét
bảo tôi: "Foedora chẳng yêu mà cũng chẳng cự tuyệt ai; bây giờ nàng tự do,
nhưng xưa kia nàng đã hiến mình vì đồng tiền. Nàng đã thuộc về ông bá
tước Nga, dù người đó là nhân tình hay chồng nàng. Trong cuộc đời nàng
rồi sẽ có lúc nàng bị cám dỗ. Hãy đợi lúc đó!". Không nết na mà cũng
không tội lỗi, người đàn bà đó sống xa loài người, trong một khu vực của
mình, dù là địa ngục hay thiên đường. Cái bí ẩn giống cái bận cachemire và
hàng thêu đó khêu gợi trong trái tim tôi đủ mọi tình cảm con người, kiêu
hãnh, tham vọng, tình yêu, hiếu kỳ. Một thói ngông của thời thượng, hay
cái tính muốn tỏ ra độc đáo nó theo đuổi tất cả chúng ta, đã gây ra cái mốt
đua nhau tâng bốc một rạp hát nhỏ của khu phố. Nữ bá tước ngỏ ý muốn đi
xem bộ mặt trát phấn của một diễn viên đã từng làm cho một số kẻ tài ba
thú vị, và tôi được cái hân hạnh dẫn nàng đi xem buổi biểu diễn đầu của
không biết vở hề kịch phải gió nào. Giá vé lô không đến trăm xu, mà tôi
chẳng có một đồng chết tiệt nào. Vì còn nữa, cuốn hồi ký chưa viết xong,
tôi không dám đi cầu cứu Finot, còn Rastignac cứu tinh của tôi, thì lại đi
vắng. Cái túng quẫn thường xuyên đó ám ảnh tôi suốt đời. Một bữa ở rạp
Bouffons ra, trời mưa kinh khủng, Foedora đã bảo người gọi xe cho tôi mà
tôi không thể khước từ sự ân cần phô trương của nàng; nàng không chấp
nhận một lời kiếu nào của tôi, hoặc tính tôi thích đi mưa, hoặc ý tôi muốn đi
đánh bạc. Nàng không đoán ra cảnh nghèo của tôi trong dáng điệu lúng
túng của tôi cũng như trong những lời nói đùa não ruột của tôi. Mắt tôi đỏ
lên, nhưng nàng có hiểu được một vẻ nhìn hay không? Cuộc sống của
những chàng trai phải chịu những cắc cớ lạ thường! Trên đường đi, mỗi
vòng bánh xe quay gợi cho tôi những ý nghĩ đốt cháy lòng; tôi định tháo
một mảnh ván dưới đáy xe hòng luồn xuống mặt đường; nhưng không thể
nào làm được; tôi ngã ra cười giật giọng và ngồi bình tĩnh một cách rầu rĩ,
ngây dại, như kẻ đeo gông. Về đến nhà, nghe thấy tôi lẩm bẩm một cái là
Pauline ngắt lời tôi nói:
- Nếu ông không có tiền lẻ...
