MIẾNG DA LỪA - Trang 203

dễ chịu hơn, nó không dìm ta vào cái nơi ô uế bỉ ổi của thói hư, nó chỉ ném
ta lên đoạn đầu đài ở đó gã đao phủ làm cho ta vinh dự; lúc ta bị hành hình
mọi người tin rằng ta vô tội; còn như xã hội thì không để lại một đức hạnh
nào cho kẻ hành lạc cạn tiền. Rồi những món nợ có hai cẳng đó, mình bận
áo dạ xanh lá cây, mang kính xanh lơ hay chiếc ô sặc sỡ; những món nợ
bằng xương thịt đó, mà chúng ta chạm trán ở một đầu phố, giữa lúc chúng
ta đang mỉm cười, bọn chúng sẽ có cái đặc quyền kinh khủng nói: "- Ông de
Valentin nợ tôi mà không trả. Tôi tóm được ông ấy. A ha! Mong rằng ông
ấy đừng làm mặt giận với tôi!". Cần phải chào chủ nợ của ta! chào chúng
một cách nhã nhặn " - Bao giờ ông trả nợ cho tôi?", - chúng hỏi. Ấy thế là
chúng ta bắt buộc phải nói dối, phải đi van xin một người khác để có tiền,
phải cong lưng trước một thằng ngốc ngồi trên két bạc, phải đón nhận cái
vẻ nhìn lạnh lùng của hắn, cái nhìn của loài đỉa bì ổi hơn một cái tát, phải
tiếp thu bài học luân lý kiểu Barême[15] và cái dốt đặc của hắn. Một món
nợ là một tác phẩm của trí tưởng tượng mà chúng không hiểu được. Những
mối xúc động của tâm hồn thường lôi cuốn, khuất phục một người đi vay,
còn thì chẳng có gì vĩ đại khuất phục, chẳng có gì cao cả hướng dẫn những
kẻ sống trong tiền bạc và chỉ biết có tiền bạc. Tôi ghê tởm tiền bạc. Sau hết,
tấm hối phiếu có thể biến thành ông già nặng gánh gia đình, có nhiều đức
hạnh. Có lẽ tôi mắc nợ một bức tranh sinh động của Greuze[16], một người
què đông con, bà vợ góa của một người lính, tất cả họ chìa tay ra van xin
tôi. Những người chủ nợ ghê gớm mà ta phải khóc lóc với họ, và, khi nào
đã trả nợ, chúng ta lại còn phải cứu trợ họ. Đêm trước ngày trả nợ, tôi nằm
ngủ trong cái tình trạng bình tĩnh giả hiệu của những kẻ nằm ngủ trước lúc
bị hành hình, trước một cuộc quyết đấu, họ bao giờ cũng phải tự ru mình
bằng một mối hy vọng dối trá. Nhưng lúc tỉnh dậy, khi tôi đã thản nhiên,
khi tôi cảm thấy tâm hồn bị nhốt trong chiếc cặp chứng khoán của một chủ
băng, nằm trên các văn từ, viết bằng mực đỏ, thì các món nợ của tôi nhảy ra
khắp nơi châu chấu; chúng ở trong chiếc đồng hồ quả lắc của tôi, trên
những ghế bành của tôi, hay khắc vào những đồ đạc của tôi mà tôi dùng hết
sức thích thú. Trở thành miếng mồi của bọn hung đồ ở Châtelet[17] như vậy
là những vật nô lệ hiền lành kia sắp bị bọn sai nha cướp đi và tàn bạo quẳng