- Thưa ông, tôi xin cảm ơn ông đã cho tôi tất cả những điều chỉ dẫn có
cung cấp một tài liệu tuyệt diệu cho một Dom Calmet[12] nào đó, nếu dòng
Thánh Benoit còn tồn tại; nhưng tôi có hân hạnh được lưu ý ông rằng cái
mảnh da này trước đây rộng bằng... cả bản đồ kia, - Raphaël vừa nói vừa
chỉ cho Lavrille một tập bản đồ để mở; - và từ ba tháng nay nó cứ dần dần
co lại.
- Vâng, - nhà bác học nói, - tôi hiểu. Thưa ông, tất cả di hài những con
vật tổ chức từ cổ sơ đều phải chịu sự suy tàn tự nhiên, dễ hiểu, do sự tác
động dần dần của không khí. Ngay kim loại cũng co giãn một cách rõ rệt, vì
những kỹ sư đã quan sát thấy một khoảng cách khá lớn giữa những tảng đá
to trước kia được những thanh sắt ghép lại. Khoa học thật mênh mông, đời
người lại quá ngắn. Vì vậy chúng tôi không có cái xa vọng hiểu biết tất cả
mọi hiện tượng của tự nhiên.
- Thưa ông, - Raphaël hầu như thẹn thùng nói tiếp, - xin ông tha lỗi cho
tôi hỏi ông điều này, ông có thật chắc chắn rằng miếng da lừa này tuân theo
quy luật thông thường của động vật học, nó có thể giãn ra được không?
- Ồ! Tất nhiên! À, quái thật, - ông Lavrille vừa nói vừa kéo cho căng
tấm bùa ra. - Nhưng mà, thưa ông - ông lại nói, - ông nên đến gặp ông
Planchette, giáo sư cơ học nổi tiếng, chắc ông ấy tìm được cách tác động
đến miếng da này, làm cho nó mềm đi, làm cho nó giãn ra.
- Chao! Thưa ông, ông cứu sống tôi đấy.
Raphaël chào nhà Tự nhiên học và chạy tới nhà Planchette, để mặc ông
Lavrille phúc hậu giữa phòng ông đầy bàn thủy tinh và cây ép khô. Qua
cuộc thăm đó, anh mang theo được mà không biết cả khoa học loài người:
một tập chuyên danh! Con người phúc hậu đó giống như Sancho Panca kể
cho Don Quichotte nghe chuyện về dê, anh ta vui đùa đếm và đánh số
những con vật. Gần kề miệng lỗ, anh mới biết được, gần như một phân số
