- Bệnh hắn hay lây.
- Ông chủ tịch Câu lạc bộ đáng lẽ phải cấm không cho hắn vào phòng
khách.
- Cứ theo phép xã giao, thật ra là cấm không được ho như vậy.
- Một người mà ốm nặng đến thế, đáng lẽ không được đến nghỉ ở Suối.
- Hắn làm tôi đến phải bỏ nơi đây.
Raphaël đứng dậy để trốn tránh sự chửi rủa chung và đi dạo trong
phòng. Anh muốn tìm một sự che chở và bước tới gần một thiếu phụ ngồi
rỗi, mà anh định ngỏ mấy lời tán tỉnh, nhưng, khi anh đến gần thì chị ta
quay lưng lại và giả tảng nhìn xem những người nhảy múa. Raphaël lo sợ
trong buổi tối nay đã phải sử dụng đến tấm bùa; anh cảm thấy không đủ ý
chí và can đảm để bắt chuyện, rời bỏ phòng khách và lẩn sang buồng đánh
bi-a. Ở đó chẳng một ai nói với anh, chào anh hay chỉ thoáng nhìn anh với
chút từ tâm. Đầu óc vốn trầm mặc và do nặng tính hấp thụ dinh dưỡng, anh
nhận ra cái nguyên nhân chung và hợp lý về mối ác cảm anh gây nên. Cái
xã hội nhỏ này tuân theo, mà có lẽ không biết, cái quy luật trọng đại nó chi
phối xã hội thượng lưu mà Raphaël đến nay hiểu biết đạo lý cay nghiệt của
nó. Một cái nhìn ngược lại cho anh thấy điển hình trọn vẹn của nó ở
Foedora. Anh không thể tìm được mối thiện cảm vì bệnh tật của anh ở xã
hội này, cũng như vì những nỗi đau lòng của anh ở xã hội kia. Cái xã hội
hào hoa trục xuất ra khỏi nó những kẻ đau khổ, như một người tráng kiện
tống ra khỏi thân thể mình một nguyên tố bệnh tật. Xã hội thượng lưu kinh
hãi những đau thương và bất hạnh, nó sợ chúng như bệnh lây, nó không bao
giờ do dự giữa chúng và thói hư; thói hư là một xa xỉ phẩm. Một điều bất
hạnh dù tôn nghiêm đến thế nào, xã hội cũng biết cách hạ thấp nó, giễu cợt
nó bằng một lời châm chọc; họ vẽ biếm họa để ném lên đầu những ông vua
thất thế nhưng sỉ nhục mà bọn này đã gây ra cho họ; giống như những thanh
nữ La Mã ở đấu trường, họ không bao giờ thương hại kẻ đấu sĩ đã ngã
