[5] Ballanche (1776-1847): Nhà văn Pháp mà tình cảm tôn giáo báo hiệu
chủ nghĩa lãng mạn.
[6] Van Helmont (1577-1644): Thầy thuốc theo sinh tồn luận người Bỉ.
[7] Grand visir: Chức quan to ở Thổ Nhĩ Kỳ xưa.
[8] Dupuytren (1777-1835): Nhà phẫu thuật Pháp nổi tiếng.
[9] Hohenlohe (nửa thế kỷ XIX): Giáo sĩ ông Jeduyt, thử chữa người ốm
duy bằng cầu nguyện.
[10] Lời rút trong hài kịch Thầy thuốc bất đắc dĩ của Molière.
Sganarelle, mà người ta lầm tưởng là thầy thuốc nói huyên thuyên những
tiếng La tinh vô nghĩa rồi kết luận: "Tại sao con gái ông câm là như thế đó".
[11] Giai cấp có đặc quyền ở xã hội La Mã cổ.
[12] Nguyên văn: Mathusalem, theo truyền thuyết Thánh kinh cụ già
này sống tới 969 năm?
[13] Nguyên văn: nghìn pied (mille pieds).
[14] Nguyên văn: bảy tám trăm pied, chỗ này những chỗ nói chiều dài,
rộng hay sâu đều dùng vị pied.
[15] Sardaigne: một hòn đảo lớn ở miền Nam nước ý, trên ra Trung Hải.
Năm 1720 vương quốc Sardaigne được thành lập bao gồm cả xứ Savoie là
nơi có hồ Bourget.
