nàng Eve tái sinh ấy mỉm cười với họ một vẻ hiền từ. Khi mó vào một tấm
đồ khảm bằng những loại đá khác nhau của núi lửa Vésuve và Etna phun ra,
tâm hồn anh bay tới nước Ý nóng ấm và màu hung hung: anh tham dự
những cuộc hành lạc của Borgia[39], leo trèo trên dãy núi Abruzzes, khát
khao những cuộc tình duyên Ý, đắm say với những khuôn mặt trắng trẻo và
những cặp mắt lá liễu màu huyền. Anh rợn mình vì màn chót của những
chuyện đêm hôm bị lưỡi gươm vô tình của đức ông chồng làm gián đoạn,
khi anh trông thấy một mũi dao găm trung cổ chuôi chạm khắc như một đồ
ren, và vết gỉ giống những vết máu. Ấn Độ và những tôn giáo của nó sống
lại trong một ông phỗng. Trung Quốc đầu đội nón chóp, với những hình quả
trám vểnh lên, đeo chuông nhỏ mặc quần áo lụa và kim tuyến. Gần ông
phỗng, một chiếc chiếu, cũng đẹp như người vũ nữ đã lăn mình trên đó vẫn
còn tỏa ra mùi hương bạch đàn. Một con quái vật Nhật Bản mắt ốc nhồi,
miệng uốn quanh, chân vặn vẹo, thức tỉnh tâm hồn bằng những sáng chế
của một dân tộc, chán ngán vì cái đẹp đơn điệu nhất loạt, tìm thấy hứng thú
khôn tả trong vô số những hình thù xấu xí. Một chiếc bình đựng muối do
xưởng Benvenuto Cellini chế tạo[40] đưa anh trở lại giữa thời đại Phục
hưng, thời mà các nghệ thuật và phóng túng nở như hoa, mà bọn vua chúa
mua vui bằng những khổ hình, mà những Giáo nghị hội[41], được ôm ấp
trong tay bọn kỹ nữ, ra quyết nghị bắt đám giáo sĩ bình thường phải giới
sắc. Anh nhìn thấy trên bức đá chạm những cuộc chinh phục của
Alexandre[42]; trong một chiếc súng hỏa mai những cuộc tàn sát của
Pizarre[43], trong đáy một chiếc mũ những cuộc chiến tranh tôn giáo điên
cuồng, sôi sục, tàn ác. Rồi những hình ảnh tươi vui của giới kỹ sĩ hiện ra
trên một bộ áo giáp thành Milan khảm kim tuyến tinh vi, đánh thật bóng, và
dưới vành mũ sắt vẫn còn long lanh cặp mắt của một hiệp sĩ. Hằng hà sa số
những đồ đạc, sáng chế, thời thượng, sự nghiệp, cảnh điêu tàn đó đều tạo
nên cho anh một bài thơ bất tuyệt. Hình thái, màu sắc, tư tưởng, tất cả sống
lại ở đó; nhưng chẳng có cái gì toàn vẹn được hiến cho tâm hồn. Nhà thơ
phải hoàn thành những ký họa của nhà họa sĩ lớn đã dựng lên bản tô màu đồ
sộ trên đó biết bao biến cố của đời người được ném lên vô kể với lòng
khinh bạc. Sau khi đã chiếm lĩnh thế giới, sau khi đã ngắm những xứ sở,