những thời đại, những triều vua, chàng trai trở về với những vận mệnh cá
nhân. Anh lấy lại bản lĩnh, xâm nhập những chi tiết mà đẩy lui vận mệnh
những dân tộc quá ư nặng nề đối với một con người đơn độc.
Một thằng bé bằng sáp còn giữ được của bảo tàng Ruysch[44] nằm ngủ
ở đó, nhân vật xinh tươi ấy nhắc anh những niềm vui buổi thiếu thời. Trước
vẻ mê hoặc của chiếc khăn quấn mình trinh khiết của cô gái Otaïti nào đó,
trí tưởng tượng nồng nhiệt của anh vẽ cảnh sống thuần phác của thiên
nhiên, vẻ trần truồng trinh bạch của mối e lệ thật sự, những lạc thú của an
nhàn rất tự nhiên ở con người, tất cả một cuộc sống yên tĩnh bên bờ một
dòng suối mát mơ mộng, dưới bóng một cây thuốc rừng cho trái ăn ngọt
ngào. Nhưng đột nhiên, anh trở thành một tay cướp biển và mang trên mình
cái chất thơ kinh dị in dấu trong vai Lara[45], khi anh bị cảm xúc mạnh
trước những màu xà cừ của hàng ngàn thứ vỏ trai, bị kích thích vì trông
thấy vài con thạch tàm[46] đượm mùi rong biển, rêu biển và những trận
cuồng phong trên Đại Tây Dương. Ở phía xa, ngắm nghía những bức tiểu
họa tinh vi những kiểu vẽ Ả rập vàng lam tô điểm cho cuốn sách kinh viết
tay quý báu, anh quên đi những xôn xao của biển cả. Êm ru trong cái tư
tưởng yên tĩnh, anh lại thiết tha với nghiên cứu và khoa học, ước ao cuộc
sống đầy đủ của những tu sĩ không biết ưu phiền, hoan lạc và ngủ sâu trong
một phòng kín, ngắm những cánh đồng, những khu rừng, những vườn nho
qua cửa sổ khum nhọn của tu viện. Trước một số bức họa của Teniers[47],
anh choàng lên vai chiếc áo lính hay nỗi nghèo khổ của người thợ; anh
muốn đội chiếc mũ vải bẩn và ám khói của người xứ Flandre, uống bia say
sưa, đánh bài với họ, và mỉm cười với chị gái quê béo tốt dễ ưa. Anh run
lên khi thấy một mảnh tuyết rơi của Miéris[48], hay xông ra trận khi xem
một cảnh chiến đấu của Salvator Rosa[49]. Anh vuốt ve một chiếc rìu trận
của người Ilinois, và cảm thấy mũi dao của một người dân Chérokées[50]
bóc lần da sọ của anh. Kinh ngạc trước một chiếc đàn Rebec[51], anh trao
nó vào tay một bà chúa lâu đài, mà anh vừa nghe bản tình ca êm ái, vừa ngỏ
mối tình với nàng, buổi chiều hôm, bên cạnh một chiếc lò sưởi gothique,
trong bóng tối lờ mờ che khuất cái đưa mắt thuận tình. Anh níu lấy mọi
