niềm hân hoan, thâu tóm mọi nỗi đau khổ, chiếm lĩnh mọi phương thức sinh
hoạt và rộng lòng vung vãi cuộc đời tình cảm lên những ảo ảnh của cái giới
tạo hình và trống rỗng đó, đến nỗi tiếng chân anh bước đi vang vào tâm hồn
anh như tiếng xa xôi của một thế giới khác, như tiếng ồn ào của Paris vang
tới ngọn tháp nhà thờ Đức Bà. Khi lên cầu thang trong dẫn tới những gian
phòng trên gác một, anh trông thấy những chiếc khiên tiến thần[52], những
giá binh khí, những khám thờ chạm trổ, những hình tượng bằng gỗ treo trên
tường, đặt trên mỗi bậc thang. Bị ám ảnh bởi những hình thù lạ lùng nhất,
bởi những sáng tạo kỳ diệu đặt trên ranh giới giữa cuộc sống và cái chết,
anh bước đi trong tình trạng bàng hoàng của một giấc mơ; cuối cùng ngờ
vực cả sự tồn tại của mình, anh giống như những vật kỳ lạ kia, không chết
hẳn mà cũng không sống hoàn toàn. Khi anh bước vào những kho hàng mới
thì ánh ngày bắt đầu nhạt; nhưng ánh sáng dường như không ích gì cho
những của cải bằng vàng bạc rực rỡ chồng chất ở nơi đây. Những vật thị
hiếu giá đắt nhất của những tay phá gia chết trong một gian gác xép sau khi
giàu có bạc triệu, đều có mặt trong cái cửa hàng thênh thang bày những
cuồng vọng của con người này. Một nghiên mực mua hàng mười vạn quan
và bán lại một trăm xu, nằm trơ bên cạnh một ổ khóa bí mật mà giá cả xưa
đủ để chuộc lại một ông vua.
Ở đây, thiên tài con người phô bày trong tất cả những huy hoàng của
niềm khổ cực của họ, trong tất cả ánh vinh quang của những cái nhỏ mọn
đồ sộ của họ. Một chiếc bàn mun, vật ngưỡng mộ thật sự của nghệ sĩ, chạm
khắc theo bản vẽ của Jean Goujon[53], xưa kia đã mất bao nhiêu năm gia
công, thế mà có lẽ đã được mua theo giá củi đun. Những tráp quý, những đồ
đạc do những bàn tay tiên tạo nên, nhưng ở đây thì chất đống một cách rẻ
mạt.
- Tại đây tài sản của cậu có hàng triệu - chàng trai thốt lên khi bước tới
buồng cuối một dãy gian hàng do những nghệ sĩ thế kỷ trước chạm trổ và
thếp vàng.
