bừa ăn, họ không còn việc gì khác là thiêu đốt xứ sở của họ, bắn vỡ sọ
mình, âm mưu dựng nền cộng hòa, hay yêu cầu chiến tranh...
- Emile ạ, - chàng đi bên cạnh Raphaël sôi nổi nói với người trên kia, -
nói thành thực, nếu không có cuộc cách mạng tháng Bảy thì tôi đã đi tu để
về sống một cuộc đời muông thú ở tận vùng nông thôn xa xôi nào, và...
- Và hàng ngày cậu sẽ đọc kinh?
- Đúng.
- Cậu là một thằng hợm.
- Thì chúng ta vẫn đọc báo đấy thôi.
- Khá! Đối với một nhà báo. Nhưng cậu hãy im đi, chúng ta đang đi giữa
một đám người mua báo. Báo chí, cậu thấy không, đó là tôn giáo của những
xã hội hiện đại, và đã có tiến bộ.
- Sao? - Các bậc giáo trưởng không bắt buộc phải tin, cả nhân dân cũng
vậy...
Đang chuyện trò như thế, kiểu như những kẻ lương thiện đã từng đọc từ
lâu cuốn De Viris illustribus[39] thì họ bước tới một khách sạn ở phố
Joubert.
Emile là một nhà báo vì không làm gì cả mà đã lừng danh và còn nhiều
hơn những người khác lừng danh vì thành công. Là một nhà phê bình táo
bạo, đầy nhiệt tình và cay chua, anh có tất cả những ưu điểm nằm trong
nhược điểm của anh. Thật thà và hay nhạo báng, anh luôn luôn châm chọc
tận mặt một người bạn mà anh bênh vực một cách can đảm và trung thực
khi họ vắng mặt. Anh giễu cợt hết thảy, kể cả tiền đồ của anh. Luôn luôn
túng tiền, anh thường như tất cả những người có trình độ nào đó, sống trong
một tình trạng nhàn hạ khôn tả, thâu tóm cả một cuốn sách vào một chữ để
