hoa râm của Taillefer đáng kính kia không? Lão ta có vẻ một người thật
phúc đức. Thì cậu hãy nhìn đồ bạc kia lóng lánh biết mấy, thế mà mỗi tia
sáng đó đối với lão như là một nhát dao găm. Thế đấy! Thì cũng chẳng khác
gì tin ở Mahomet[44]. Nếu dư luận công chúng là đúng thì, này đây ba
mươi người có tâm huyết và tài năng đang chuẩn bị ăn ruột gan, uống máu
một gia đình. Và hai chúng ta, những thanh niên rất mực trong sạch nhiệt
tình, chúng ta là kẻ đồng lõa của tội ác kia. Tôi chỉ muốn hỏi nhà tư bản của
chúng ta xem hắn có phải là người lương thiện không.
- Chứ làm gì bây giờ - Raphaël thốt lên - để bao giờ hắn say bí tỉ đã; bấy
giờ thì chúng ta đã đánh chén rồi.
Chú thích
[1] Ghế bằng ngà voi xưa chỉ dành cho một số phán quan La Mã.
[2] Brocken: Một ngọn núi miền Nam nước Đức. Theo truyền thuyết
trên đỉnh núi có những cuộc hội họp của các mụ phù thủy.
Trong tác phẩm Faust của Goethe, quỷ Méphistophélès dẫn Faoxt tới núi
Brocken.
[3] Descartes (1596-1650): Nhà triết học và toán học Pháp nổi tiếng, ông
lấy lý trí đối lập với lòng tin tưởng mù quáng, và lấy sự "hoài nghi" làm
khởi điểm triết học của ông.
[4] Moïse: Cứu tinh của dân Do Thái.
Theo truyền thuyết Kinh thánh, Moïse đã cứu dân tộc Hébreux (tố tiên
người Do Thái) khỏi ách nô lệ của Ai Cập và đưa dân Hébreux qua bể sang
vùng Palestine.
[5] Méphistophélès: Tên quỷ sứ trong tác phẩm Faoxt (Faust) của
Goethe.
