Có những nhà huyền học cho rằng trong thời gian cổ bản thân
thiên nhiên cũng không ở trong hình dạng hoàn toàn vật chất. Nói một
cách khác: Thiên nhiên lúc đó phóng những sức mạnh thiêng liêng
chứa ẩn trong nó một cách tự do hơn. Sự vật lúc đó hữu hình hơn: đó là
ý tưởng. Trong hiện thực, ma quỷ và thần linh vẫn còn hữu hình.
Dấu hiệu quan trọng nhất nói về con người cổ: đây là giả thiết
trong mọi khoảnh khắc, con người cổ mang sự nhạy cảm về thế giới
siêu hình ở mức độ cao hơn rất nhiều so với con người hiện đại. Đời
sống của con người cổ chưa bị khóa kín như đời sống của con người
hiện đại: con người cổ gần như tiếp cận thành công vào sự sống mở, và
toàn bộ sự sống thống nhất không chỉ có thể tiếp cận mà còn có thể
nhận thức.
Thấu kính của con người cổ không chỉ vỡ ra bên trên bề mặt lớp
vỏ vật chất, mà còn xuyên thấu qua các thực thể và các lớp phủ. Bởi
vậy nó đủ khả năng thấu thị xuyên qua quá trình cá nhân hóa, và thấy
một cách truyền tiếp, di truyền: trong các sức mạnh nó nhận ra các Thế
lực và các thần linh (arkhai, dünameisz), nhưng cũng nhận ra cả cội
nguồn.
Và thế là con người dù có quay cuồng thế nào đi chăng nữa, bắt
buộc phải nhận ra nhận thức này so với nhận thức muộn mằn của thời
lịch sử không những sâu sắc hơn, trí tuệ hơn mà còn chân thực hơn.
Ví dụ nhận thức thi ca của thời lịch sử chân thực hơn nhiều so với
nhận thức các khái niệm duy lí. Rất có thể, trong thời kì lịch sử nhận
thức hình ảnh cổ, hay còn gọi là nhận thức siêu hình học của sự sống
vượt cao hơn các giới hạn vật chất, và được giữ gìn trong nghệ thuật và
thi ca. Lối nhận thức như thời gian trong truyền thống theo Guenon
ngày nay chỉ có thể tìm thấy trong lĩnh vực nghệ thuật.
6.
