dãy núi cô đơn đi chăng nữa, sự thật đã tràn ngập khắp thế gian; như
tông đồ Pal viết trong Lá Thư thành Roma: từ sự buông thả của một
con người biến thành nhiều kẻ tội phạm, từ sự khiêm nhường của một
kẻ biến thành nhiều sự thật. Trong sự hoạt động có tính chất hành động
điều quyết định không phải nội dung sự vật mà là bản chất thánh thiện
hóa của nó.
Trong hoạt động của con người, hành động xác định nhân loại phổ
quát, và không phải nội dung sự vật quyết định bản chất hành động mà
là sự thánh thiện quyết định; với hai yếu tố này có thể hiểu: con người
cổ giữ gìn cái gì và sùng bái cái gì.
Sự sùng bái cổ không phải là hành động vì ngày lễ long trọng, như
xảy ra sau này khi hàng giáo sĩ, một cách đặc biệt, hiếm hoi và tượng
trưng mở ra con đường nằm giữa thế giới vật chất và thế giới tinh thần,
và bằng điều này đã thánh hóa một số hành động nhất định: thu hoạch,
chiến tranh, lễ cưới, lên ngôi vua.
Sự sùng bái cổ là một ý thức phổ quát thấm vào từng tế bào đời
sống, để tất cả mọi người nhân danh mọi người luôn hành động, để
thực hiện những sức mạnh tinh thần bằng hành động, bởi vậy tất cả mọi
hành động cần thánh hóa, bởi vì nếu không như vậy những hành động
chưa thánh hóa sẽ tràn ngập thế gian. Giống như về sau này khi ý thức
này của sự sùng bái bị đánh mất, các sức mạnh tăm tối vô thần tràn
ngập thế gian.
Con người lịch sử cho điều này, khi người đàn bà da đỏ quỳ trước
cái sọt và cầu khẩn, là sự mê tín và vớ vẩn. Sự cầu khẩn của cái sọt
không phải sự mê tín mà là sự sùng bái. Sự sùng bái là một hoạt động
phép thuật, là hậu quả sau cùng để từ đó con người cũng rung động và
sụp xuống trước tác phẩm của chính mình (tác phẩm của nhân loại phổ
quát) và khẩn cầu.
Sùng bái là sự duy trì quá trình thường xuyên mối quan hệ giữa
hiện thực tinh thần và vật chất, là thông tin của các sức mạnh Thượng
Đế với thế gian. Chính vì thế sùng bái là sự hoạt động của con người,
