4. Tiếng gọi từ “Thời Trục”
Nhiệm vụ đơn giản đặt ra cho các nhà tư tưởng “Thời Trục” (và
cũng là cho con người ngày nay), theo Hamvas, là quay trở lại với sự
tiết độ, cân bằng và hài hòa. Nói cách khác, là lắng nghe Logos. Điều
này không có nghĩa là chỉ biết theo đuổi sự cứu độ hay giải thoát cá
nhân, trái lại, là chuyển hóa cả thế giới theo những thước đo của thời
hoàng kim. Hamvas dùng ba từ khóa để nắm bắt tính chất của công
cuộc này.
Từ thứ nhất là “asha”, có nghĩa là trật tự chân thật và công chính,
từ truyền thống Zarathoustra (hay còn gọi là truyền thống Zoroastre).
Xin trích một đoạn dài để minh họa: “Asha là bản thể huyền bí, tăng
trưởng lên như là hệ quả của mọi lời nói đúng đắn, mọi việc làm thiện
hảo, mọi suy tưởng sâu xa nơi bề sâu, trong lòng của thế giới và trong
tinh thần của Thượng Đế. Ai yêu thương sâu sắc, người ấy tăng trưởng
asha; ai vun bồi một công trình, tác phẩm đẹp đẽ, người ấy tăng trưởng
asha; ai chăm sóc mảnh ruộng của mình một cách chí thú, người ấy
tăng trưởng asha; ai cầu nguyện từ đáy lòng, người ấy tăng trưởng
asha. Còn mọi ý tưởng lời nói, việc làm đen tối, dối lừa, vị kỉ, sai lầm
sẽ làm suy giảm asha; asha suy giảm cùng với mọi tội lỗi; vì thế, chính
asha quan trọng cho sự sinh tồn của thế giới hơn cả thức ăn và ánh
sáng mặt trời”.
Từ thứ hai là “ân sủng” trong truyền thống Hi-La (charis trong
tiếng Hi Lạp; gratia trong tiếng Latin). Từ này cũng đồng nghĩa với
asha; hàm nghĩa là việc khai quật và tinh chế vàng ròng vốn bị chôn
vùi dưới mặt đất. Đặc biệt hơn, nó gắn liền với hành động cho và nhận,
thể hiện thật tiêu biểu trong các họa phẩm bất hủ của các tác giả Plato-
mới ở Florenzia thời Phục hưng, chẳng hạn như bức tranh Primavera
