nhưng không có gì nằm yên bất động”. “Nếu vua và hoàng tử biết sử
dụng, tất cả mọi vật tự nó điều khiển tự thân”. Cần bỏ đi sự thờ ơ, sự
lãnh đạm, sự vô tình; không được phép can thiệp, không được phép
hành động. “Cái tinh thần thế gian không phải để hành động; kẻ nào
hành động, kẻ đó làm hỏng nó”. “Thế gian bị đổ vỡ bởi những kẻ cai
trị đã hành động quá nhiều”.
Còn Khổng tử lựa chọn hành động. Ngài dạy học, thu thập đệ tử,
lãnh trách nhiệm, đã từng làm quan - ngài thuyết trình, dạy dỗ, làm
việc. Ngài thuyết phục các vua và các quan rằng bản chất của việc cai
trị là đạo đức. Ngài nói, chỉ người Quân tử, kẻ hành động cao quý và
thông thái mới có thể lập lại vị trí của trật tự, kẻ bằng sự tự phủ nhận
bản thân hiến dâng bản thân mình cho cộng đồng.
Sau Khổng tử và Lão tử truyền thống Trung Quốc bị cắt làm đôi.
Các học trò của Khổng tử gọi các tín đồ của Đạo Lão là lũ siêu hình mê
tín và không thực tế, vì cái thực tế là: hành động, sự can thiệp, vì sau
rốt một người có đầu óc lành mạnh không thể bó tay ngồi nhìn mọi đổ
vỡ một cách bất lực.
Các học trò của Lão tử thì chế giễu các tín đồ đạo Khổng. Trang tử
cho họ một bài học như sau: “Hãy nói, hỡi Khổng Khâu, quả thật ngài
không thể từ bỏ cái thái độ khiêu khích để trở thành một kẻ lương
thiện?... Ngài không có cả khả năng để gánh chịu sự khổ đau của một
thế hệ duy nhất và ngài không ngừng quan tâm đến mọi vấn đề của
hàng nghìn thế hệ... ngài điên rồi chăng? Ngài dạy người ta suy tưởng?
Mọi suy tưởng là nguồn gốc của tai ương; mọi hoạt động là nguồn gốc
của nhiễu nhương. Người hiểu biết chỉ hành động nếu bắt buộc, nhưng
kể cả lúc đó cũng không quan tâm được hay thua. Chỉ kẻ kiêu ngạo và
vênh vang nhấn mạnh đến hành động”.
Lão tử nói về đỉnh cao nhất của đẳng cấp. Đạo Lão bất động, là tác
động phi hành động. Đây là cường độ của sự sống, là sức mạnh của sự
sống mở. Nhưng thời kì này đã trôi qua khi giới hạn của sự sống mở xổ
tung trong cộng đồng; bắt đầu thời kì của (cái gọi là) lịch sử, là đời
sống của sự sống ngày càng bị khóa kín.
