67.
Trong hình thức gốc của phái Thanh giáo vẫn còn chứa đựng một nhận
thức tỉnh táo mà sau hai, ba thế hệ, nhận thức này đã hoàn toàn biến
mất. Sự tỉnh táo này người ta đặt tên là diakriszisz pneumatón, là ý
nghĩa nhận thức mang một khả năng phán xử không thể lừa dối, liên
quan đến hiện sinh đích thực của con người. Từ Hi Lạp này có nghĩa:
“sự lựa chọn của tinh thần”.
Đây là sự lựa chọn cái xấu cái tốt, cái giả cái đích thực, cái đúng
cái sai, cái là sự thật hay cái phá hỏng sự sống. Không từ quan điểm xã
hội, không từ tâm lí học, không từ các chuẩn mực đạo đức, không từ
tôn giáo. Nền tảng phán xét của diakriszisz không từ hình thức, hành vi
mang tính vũ trụ và sinh học, mà là một đặc điểm sau cùng không phân
tích nổi, không dẫn sang cái khác của bản chất người, như là trọng
lượng và sự trong sạch của sự nhập thế (inkarnacio) của tinh thần tuyệt
đối.
Trong thời gian đầu tiên của Kitô giáo người ta dạy rằng
diakriszisz là sự đóng góp của Tinh thần Thiêng (tinh thần của sự thật,
theo Thánh Giăng : Pneuma tesz aletheiasz), đây là nhận thức của sự
thật chiếu rọi có trong tất cả mọi con người. Diakriszisz là sự nhạy cảm
không thể lừa dối nổi về sự thật và về sự lừa dối sự sống.
Bằng sự mờ mịt dần của khả năng phân biệt, sau cùng khả năng
này biến mất hẳn khiến khả năng đánh giá của các sức mạnh tinh thần
trong con người ngừng trệ. Hậu quả của nó là không bao giờ con người
còn phân biệt nổi sự chệch hướng với việc học hành đích thực và không
biết phân biệt hành vi đúng với hiện sinh giả.
Sự đo lường biến mất tạo khả năng cho sự sống dối trá tấn công
vào đời sống người một cách không thể chống đỡ.
68.
