Có sự khác biệt giữa ý thức chờ đợi cái kết thúc và cái kết thúc, đây là
sự khác biệt giữa khải huyền và tận thế. Khải huyền là vấn đề của tâm
trạng, còn tận thế là tri thức về những sự việc sau cùng.
76.
Kitô giáo thời kì lịch sử đã mắc sai lầm từ rất sớm, và muộn hơn không
bao giờ sửa chữa nổi, thậm chí còn trầm trọng hơn, và bởi vậy nó đã
phạm một lỗi lầm định mệnh. Đây là sai lầm: không làm tan rã phái
Ngộ đạo mà gán cho họ cái mác dị giáo và đuổi họ ra khỏi Kitô giáo.
Bằng điều này khả năng của hoạt động tinh thần tự do nhận thức trong
Kitô giáo đã chấm dứt.
Sự phản đối, chống trả lại phái Ngộ đạo của Plotinos có thể hiểu
được (tha thứ được). Ông rút về sống cô độc và vì vậy các thông tin của
ông có thể không chính xác.
Nhưng giới giáo sĩ Kitô giáo mang thẩm quyền cao, các văn bản
của họ có thể đầy đủ và đáng tin tưởng, và chắc chắn đã từng có. Chính
vì vậy chiến dịch chống lại những nhà Ngộ đạo không thể phán xét như
sự phán xét với Plotinos.
Trong lịch sử Kitô giáo đây là trường hợp đầu tiên giới giáo sĩ
thừa nhận hành vi Chống Kitô giáo. Đây là trường hợp đầu tiên trong
lịch sử, quyền lực của giới giáo sĩ đã thể hiện chống lại ngôi nhà MỘT-
nhà thờ.
77.
Phái Ngộ đạo từng có những học thuyết sai, và mọi dẫn chứng cho thấy
đấy là những kẻ ngộ đạo độc hại có thừa, nhưng câu hỏi: điều này có là
lí do đủ để thanh toán phái Ngộ đạo hay không?
Ngộ đạo có nghĩa là sự nhận thức về tinh thần. Nhưng trong cuộc
chiến của giới giáo sĩ, như sau này cho thấy và điều này như một hành
vi lặp đi lặp lại thường xuyên, quyền lực không phải là một học thuyết
