Còn tất cả những cái khác bị tan rã, còn lại cái duy nhất, cái có
bản chất đích thực (aitad-átmjam). Tinh thần là thứ linh hồn phi cá
nhân, còn átman là khái niệm cái Tôi. Chủ thể duy nhất vắng bóng mâu
thuẫn, là thứ không có khách thể phù hợp của nó. Átman là từ phổ quát
duy nhất.
94.
Thứ có thể xác định đối lập với átman là maja - ảo ảnh. Nhưng maja
không phải là mâu thuẫn của átman, mà là thứ ảo ảnh được kinh
nghiệm trong sự tỉnh táo bị suy thoái của átman.
Nếu con người thức tỉnh, ảo ảnh tan ra, và không còn lại gì khác
ngoài átman. Không có Hai (advaita) “Không có minh chứng cho sự
hiện diện của Hai. Cái có thể chứng minh được là chỉ duy nhất có một
mình átman, là thứ không phải là Hai” (Nriszimha-tapanja-upanisad).
Átman này là vũ trụ (idam szarvam jad ajam átman). Đây là
átman cùng tương đồng với Brahma (thần linh). Brahman này là átman
trong mỗi chúng ta (esa ma’ antar hridaje). Aham Brahman aszmi (ta
là Brahman).
95.
Sự mờ mịt mơ ngủ mê mệt trong các giấc mộng và các hình ảnh đa
dạng, dày đặc, trong các hành động và trong các đam mê, trong ảo ảnh
của sự tỉnh táo bị suy thoái cùng sự phong phú của tri thức và nhận
thức dâng trào cuồn cuộn.
Còn sự tỉnh táo lại giản dị, không lời và nghèo khó. Đây là sự yên
bình của nhận thức (dnyana-piaszada).
96.
Anubhava là tên truyền thống Ấn Độ đặt cho nhận thức của con người
trong mối quan hệ tương đồng với átman, nghĩa là với toàn bộ sự sống,
