trong thế giới hình thức của những môn này nhưng chúng cũng đang
mờ nhạt dần.
Khái niệm văn hóa bởi vậy mang tầm quan trọng bởi so với dân
tộc, quốc gia, giai cấp và tôn giáo nó tổng quát hơn và siêu việt hơn.
Đây là một phạm trù nhận thức, như người ta thường nói, xác định mọi
sự tồn tại. Ngày nay chúng ta đang sống trong một nền văn hóa ngày
càng mờ nhạt dần.
Không thành vấn đề cho lắm. Bởi nếu một nền văn hóa này mất đi,
ngay lập tức một nền văn hóa khác xuất hiện. Trong thời gian của các
cuộc khủng hoảng, như chúng ta đã kinh nghiệm, có những chấn động,
nhưng cái mới luôn tới, như sau mùa đông là đến mùa xuân, sau đêm là
đến ngày.
Và ngay với những kẻ nghiêm trang nhất điều này cũng thật dễ
chịu, bởi không có gì ngây ngất hơn ý nghĩ chẳng cần phải làm gì hết,
nhất là không cần phải lo âu, bởi từ một nền văn hóa hấp hối sẽ tự động
nảy sinh một nền văn hóa mới và trẻ trung khác, và điều này chẳng có
gì nguy hiểm.
117.
Ý tưởng lầm lẫn của sự lười biếng tinh thần này đã trở thành giáo điều.
Văn hóa là một khái niệm để tranh cãi về việc giảm các gánh nặng
khủng hoảng từ trên vai con người xuống. Khoa học là một ví dụ điển
hình của điều này, khi đưa ra những tư tưởng mà con người có thể chợp
mắt thiu thiu ngủ một cách thoải mái trong đó.
Không phải nó không thích hợp. Nhưng đấy tuyệt đối không phải
là một phạm trù nhận thức tổng hợp như người ta quảng cáo. Trong mọi
trường hợp khoa học không khá hơn các ngành khác như xã hội học,
lịch sử tôn giáo, nhân chủng học, lịch sử triết học, lịch sử nghệ thuật,
khi thử tiếp cận văn hóa trong lịch sử nhân loại như một công thức toán
học.
