Chương IV
Hàng hóa, thương mại và tiền tệ của xứ Đàng Ngoài
T
ơ lụa, gồm cả tơ sống và lụa tấm là những thứ hàng hóa quan trọng
nhất và cũng là loại thương phẩm chính của Đàng Ngoài. Với tơ sống, lần
lượt người Bồ Đào Nha, Tây Ban Nha, người Hà Lan và hiện nay là người
Tàu đem sang bán ở Nhật Bản. Sản phẩm lụa tấm chủ yếu được người Hà
Lan và người Anh tiêu thụ.
Xứ Đàng Ngoài không có gỗ lô hội. Các thương nhân nước ngoài nhập
khẩu sản phẩm này vào vương quốc.
Xạ hương ở Đàng Ngoài được nhập khẩu vào từ Trung Quốc và xứ
Bowes, số lượng nhập hằng năm có khi lên đến 5 hoặc 6 picul
, có khi ít
hơn. Xứ Đàng Ngoài cũng không sản xuất vàng mà nhập từ Trung Quốc.
Bạc được người Hà Lan, người Anh và người Tàu mang từ Nhật Bản vào.
Người Đàng Ngoài khai mỏ sắt và chì nhưng sản lượng thường chỉ đủ dùng
cho một số lĩnh vực.
Sản phẩm nội thương có gạo, cá mắm và một số loại thực phẩm khác, một
số lượng tơ lụa để tiêu dùng nội địa. Người Đàng Ngoài cũng tổ chức buôn
bán với xứ Bowes và xứ Ai nhưng lời lãi chẳng là bao do chi phí quá cao lại
kèm thêm quà biếu cho đám hoạn quan - những kẻ quản lý các tuyến buôn
bán. Hoạt động của đám Hoa thương cũng chẳng khá khẩm hơn; họ cũng bị
o ép, lạm thu và đôi khi bị đám quan tham tịch thu toàn bộ hàng hóa. Bởi
chính sách của triều đình là không để cho dân chúng giàu có, bởi e ngại sự
giàu có sẽ làm bọn họ sinh kiêu căng và có nhiều tham vọng, nên bản thân
nhà Vua không chỉ ngầm ủng hộ những thói ăn chặn của đám quan lại mà
còn cho thu phí nặng và đánh thuế cao. Nếu kẻ nào đó giàu quá mức thông
thường và để nhà Vua biết được thì chẳng chóng thì chày sẽ bị lột sạch sành
sanh, vấn nạn này khiến những người chăm chỉ cũng phải nhụt chí, đành
cầm lòng chôn tiền giữ của mà chẳng dám vung tiền ra để kinh doanh sinh
lợi.
