thưởng, đồng thời khuyến khích người dân chăm chỉ học hành.
Việc thuyên chuyển quan lại là một biện pháp tốt để chống lại những âm
mưu và kế hoạch tạo phản. Nhưng chẳng có thứ chính quyền nào mà tự thân
nó không có những nhược điểm cũng như ưu điểm. Với Đàng Ngoài, điểm
hạn chế lớn nhất trong chính sách của triều đình là duy trì một đội quân
thường trực quá lớn nhàn rỗi trong thời bình, tiêu tốn tiền của và tạo ra một
gánh nặng vô cùng lớn cho người dân trong vương quốc.
Chúa không được nhanh nhạy trong việc cung cấp quân lương cho đội
quân của mình, nhất là trong bối cảnh số lượng ngày một tăng, khó có thể
khiến họ sống tập trung với nhau được. Vậy nên phải tìm kiếm giải pháp cho
đám người đông đảo đó bởi nếu không thì e rằng sẽ gây loạn và dẫn đến
những hậu họa khôn lường cho vương quốc. Một ví dụ cụ thể: trận đói năm
ngoái đã cướp đi sinh mạng của khoảng hai phần ba dân số Đàng Ngoài -
một số lượng nhân lực thừa sức chinh phục Đàng Trong hoặc các quốc gia
láng giềng khác mà chỉ cần dùng tay không hoặc răng chứ chưa cần tới vũ
khí!
Chúa đặt quá nhiều tin tưởng vào lũ hoạn quan vô dụng và như vậy là
đánh đổi quá nhiều điều trái ngược với sự tốt đẹp của chính sách chung chỉ
để lấy một số lợi ích nho nhỏ từ đám người này.
Có thể nói rằng tục bán quan tước cho những ai trả nhiều tiền nhất cho vị
trí đó mà không thèm đếm xỉa đến năng lực của người mua tước vị là một
sai lầm tai hại và là gốc rễ của một xã hội loạn lạc, nhất là với những chức
tước liên quan đến pháp đình. Một khi đã bỏ ra một khoản tiền lớn để mua
chức tước, người ta sẽ tìm mọi cách khai thác chuyện xét xử để thu gom lại
số tiền đã bỏ ra, vậy là chẳng còn có luật pháp gì nữa.
Quân đội thường trực của Đàng Ngoài đông hơn nhiều lần mức cần thiết
cho một cuộc chiến tranh tự vệ (nhiều năm về trước họ coi việc này là cần
thiết) và phù hợp với thời bình. Vì nếu quân đội gây rắc rối thì vương quốc
sẽ lâm nguy. Vài năm trước quân đội nổi dậy chống lệnh. Nếu như lúc đó họ
tìm được một người cầm đầu thì Chúa chắc chắn sẽ hứng chịu vô vàn khó
khăn và tàn phá từ đám lính hỗn xược của mình, như hoàng đế La Mã trước
