chu đáo. Những việc này được lặp đi lặp lại hằng ngày cho đến khi người ta
đem thi hài người quá cố đi chôn cất.
Hoàn toàn không có chuyện xác chết được ướp để giữ 65 ngày và người
dân tự do đến nhìn thi hài vị Chúa quá cố như Taverniere đã nói trong cuốn
sách của ông ta. Không có chuyện sư sãi và dân chúng nghèo đói đến lấy đồ
ăn cúng lễ trước thi hài người quá cố. Cũng không có chuyện các quan đầu
tỉnh nhận được sắc chỉ của triều đình về việc để tang Chúa trong bao lâu bởi
phong tục đã được ấn định. Theo đó người dân phải để tang Chúa cũng như
Vua 24 ngày, Thế tử để tang 3 năm 3 tháng, những người con khác cùng với
phi tần để tang 3 năm chẵn, họ hàng gần để tang 1 năm, họ xa hơn thì du di
trong khoảng 3 tháng đến 5 tháng, quan đại thần để tang Chúa 3 năm giống
như những người con của Chúa.
Tôi không hiểu ông Taverniere nói về chỗ nào trong cung điện - nơi ông
mô tả là có những ngọn tháp và những nhà chuông không ngừng được gióng
lên kể từ khi Chúa hoặc Vua qua đời cho đến khi thì hài được đưa xuống
thuyền để đem đi chôn cất. Vào dịp cử hành tang lễ cho vị Chúa mới đây
vào năm 1683
, không một tiếng chuông nào được rung lên từ đầu đến cuối.
Khi mọi công việc chuẩn bị đã sẵn sàng, những chiếc thuyền được dùng
để chở quan tài vị Chúa quá cố ghé vào điểm đỗ gần khu vực kho quân khí.
Đi từ phủ Chúa ra đây không hết nửa tiếng đồng hồ chứ không phải hai ngày
đường như ông Taverniere nói. Lễ tang được chuẩn bị như sau:
Một số quan lại chỉ huy vài đội quân binh mặc lễ phục toàn màu đen,
mang theo vũ khí do các quan chỉ huy dẫn đường để đi trước chiếc xe quan
tài của Chúa quá cố, diễu hành một cách lặng lẽ và âm thầm. Theo sau là hai
người lực lưỡng cầm theo khiên và mâu, đeo mặt nạ để dọa nạt và xua đuổi
ma quỷ, có nhiệm vụ mở đường cho xe tang đi theo. Theo sau đó là những
đội quân nhạc mang theo nhạc cụ gồm trống, kèn, cồng... tấu lên những bản
nhạc hiếu thật não nề. Tiếp đến là cờ trướng ghi những danh hiệu và chiến
công vị Chúa đã đạt được trong đời - thường có xu thế ca ngợi quá những gì
ông đạt được - tỉ như
： Chúa là rường cột nước nhà, người vĩ đại vô song,
quốc phụ tôn kính và hiếm hoi, uy vũ lưu danh... Những lời ca ngợi trên
