Ngay cả khi thầy bỏ không ngủ, thầy cũng không có đủ thì giờ để làm hết
việc. Sau khi nghe Osman giảng giải, cả lũ chúng tôi im lặng không nói
được gì.
— Nhưng thầy vẫn chấm bài! - Tôi bướng bỉnh nói.
— Tất nhiên! Tớ có nói không đâu. Nhưng mà thầy chỉ chấm một hai bài
đó thôi. Thầy sẽ chọn một số bài bất kỳ để xem cho biết thôi. Còn chủ yếu
thầy dựa vào nhận xét của thầy về sức học của học sinh trong lớp để cho
điểm…
Sau cuộc tranh luận đó, một đứa bạn gái bảo với tôi:
— Có lẽ Osman nói có lý đấy!
Bạn đó kể rằng nhà nó ở gần nhà thầy giáo. Một hôm, sáng ra khi đi học,
thấy có mấy tờ giấy bay trên mặt đường, nó nhặt một tờ giấy ngay dưới
chân lên xem thì thấy chính là bài kiểm tra của bạn ấy viết trước một ngày.
Các giấy tờ bay ra từ thùng rác nhà thầy giáo. Bạn ấy đưa cho tôi xem bài
kiểm tra bị nhàu nát, bẩn thỉu để chứng minh cho lời nói.
Tôi vặn lại ngay:
— Osman không đúng đâu! Sau khi chấm bài xong, bạn bảo thầy không
vứt đi thì để làm gì, giữ lại làm kỷ niệm chắc?
Osman ngồi cạnh nói sang:
— Cậu làm thế nào để kiểm tra được?
— Tôi sẽ nói cho các bạn biết sau. - Osman trả lời dứt khoát.
Hôm đó, trong bài kiểm tra thầy ra cho chúng tôi một số câu hỏi như
sau: “Những người như thế nào được gọi là Đêtêđa, Nisanchi, Bâylêbây,
Axêmiôlan
. Hãy mô tả chi tiết thời kỳ hưng thịnh của vua Ibơrahim?
Ra chơi Osman đã kể cho chúng tôi nghe cậu ta làm bài kiểm tra thế nào.
Theo cậu ấy nói thì sau vài dòng đâu trả lời đúng và rất nghiêm chỉnh, cậu
ta bắt đầu viết nhăng nhít dưới dạng một bức thư bắt đầu như sau:
“Kính thưa chú Ibơrahim bị điên của cháu…”.
Cuối bài kiểm tra cậu bạn ngỗ nghịch của chúng tôi viết:
— Bâylêbây là một làng ở Bôpho.
— Đêtêđa là người không có vở học.
