những dịp may hiếm hoi: có người đã từng sống với trung đội của mình ở
một nơi khỉ ho cò gáy trong suốt năm năm trời mà không một ai cất tiếng
chào anh ta bằng hai cái tiếng thân mật “Chào ngài” (vì viên thượng sĩ chỉ
nói: “Chúc ngài khỏe”). Còn để tán gẫu thì thiếu gì chuyện để nói: xung
quanh là một dân tộc mọi rợ, rất đáng tò mò, nguy hiểm rình rập hàng ngày
hàng giờ, những trường hợp kinh dị thường xảy ra luôn, và bỗng nhiên ta
lấy làm tiếc vì ở ta không mấy ai chịu khó bỏ công ghi chép lại.
- Ông có thích pha thêm ít rượu rom không? - tôi hỏi, - tôi có mang theo
ít rom trắng từ Tiflix; hôm nay trời lạnh.
- Không, đội ơn ông, tôi không uống rượu.
- Sao thế?
- Thì thế chứ sao. Tôi đã thề không bao giờ uống rượu. Khi còn là thiếu
úy, có lần, ông biết không, chúng tôi đã cao hứng uống với nhau hơi quá
chén, nhưng đêm ấy lại có báo động, đứng trong đội ngũ rồi mà chúng tôi
vẫn còn hơi chếnh choáng, và khi chuyện đến tai ngài Alexây Pêtrôvich, thì
trời ơi, ông ta nổi trận lôi đình, chúng tôi bị quở trách một trận nên thân, tí
nữa thì còn bị ra tòa. Sự đời là thế, khi anh đã sống quanh năm suốt tháng
không gặp một ai, nếu lại còn rượu chè vào nữa thì chỉ có hỏng bét!
Nghe tới đó tôi mất hết hy vọng.
- Ngay cả người Tserkex, - ông nói tiếp, - khi đã nốc đẫy buda trong các
dịp hiếu hỷ thì thế nào cũng kết thúc bằng cuộc chém giết lẫn nhau. Có lần
tôi đã phải bỏ chạy thục mạng, nhưng sau đó tôi vẫn cứ đến chơi nhà quận
vương quận Mirnôp.
- Chuyện xẩy ra thế nào, thưa ông?
- Thế này, (ông tra thuốc vào tẩu, rít một hơi dài và bắt đầu kể) rồi ông sẽ
thấy, hồi ấy cách đây đã gần năm năm, tôi cùng một đại đội đồn trú ở một
pháo đài ở phía bên kia trấn Têrếch. Một hôm, lúc bấy giờ là mùa thu, có
chuyến xe chở thực phẩm tới, đi cùng xe có một sỹ quan trẻ khoảng hai
mươi lăm tuổi. Anh ta đến trình diện tôi, gọn gàng trong bộ binh phục
chỉnh tề, và nói với tôi rằng anh được điều đến pháo đài này phục vụ dưới
quyền chỉ huy của tôi. Thân hình anh mảnh dẻ, nước da xanh tái, áo khoác
