cứ phi, phi mãi, thẳng tay dồn thúc ngựa. Thế rồi tôi nhận ra là con vật
đang thở dốc, mỗi lúc một nặng nề hơn; nó đã loạng choạng hai lần ngay
trên mặt đường phẳng... Còn năm dặm nữa thì tới Exxentukôp - một trạm
ngựa của người Kôdắc, đến đấy tôi có thể thay ngựa.
Tình thế còn có thể cứu vãn nếu con ngựa của tôi còn đủ sức phi thêm
được mươi phút nữa! Nhưng khi tôi leo lên khỏi một cái mương xói nhỏ để
ra khỏi núi, đến khúc ngoặt gấp, con vật thình lình ngã vật xuống đất. Tôi
khéo léo nhảy xuống ngay, nắm lấy dây cương lôi nó dậy, nhưng vô hiệu:
chỉ còn nghe thấy một tiếng rên yếu đuối thoát ra qua hai hàm răng nghiến
chặt; vài phút sau nó trút hơi thở cuối cùng, tôi còn lại một mình giữa thảo
nguyên, mất nốt niềm hy vọng cuối cùng: tôi thử đi bộ - đôi chân tôi khuỵu
xuống; kiệt sức vì những lo âu trong ngày và một đêm không ngủ, tôi ngã
vật xuống đám cỏ ướt và khóc nức nở như một đứa trẻ.
Tôi nằm bất động một hồi lâu và khóc xót xa, không buồn ghìm nước
mắt và tiếng nấc; tôi tưởng ngực mình sắp vỡ tung; toàn bộ cái tính quả
quyết, cái máu lạnh lùng của tôi đều tan biến như mây khói. Tâm hồn tôi
không còn sinh khí, lý trí tôi im bặt, và nếu có ai trông thấy tôi lúc bây giờ
thì họ sẽ khinh bỉ mà quay mặt đi.
Khi sương đêm và gió núi làm cho cái đầu nóng bỏng của tôi mát dịu lại
và ý nghĩ trở lại bình thường tôi hiểu ra rằng đuổi theo một niềm hạnh phúc
đã chết thì thật là vô ích và phi lý. Tôi còn muốn gì nữa nào? Gặp nàng ư?
– Để làm gì? Giữa hai đứa chúng tôi còn gì nữa nào? Một chiếc hôn vĩnh
biệt cay đắng sẽ không làm cho những hồi ức của tôi thêm phong phú, mà
sau đó chỉ làm cho cuộc chia ly của chúng tôi đau xót thêm!
Thế nhưng tôi lại thấy dễ chịu vì mình còn có thể khóc! Vả lại nguyên
nhân của hiện tượng đó có thể do thần kinh rối loạn, một đêm thao thức, hai
phút đứng trước mũi súng và chiếc dạ dày lép kẹp.
Sự thể như thế lại hoá hay! Nỗi đau mới này, nói theo kiểu nhà binh, đã
hoàn tất một cuộc phá hoại tốt lành ở nơi tôi. Khóc được là may, và sau đó
nếu không có buổi phi ngựa và nếu không buộc phải cuốc bộ quay trở lại
