ngoạn trên những ngọn núi hoang vắng như tôi lúc này, đã từng say ngắm
những hình ảnh kỳ dị của chúng và say sưa hít thờ bầu không khí trong
lành tràn đầy trong các khe núi, tất nhiên người đó sẽ hiểu được lòng mong
muốn của tôi là truyền đạt, diễn tả và minh họa lại những bức tranh thần
tiên này. Thế rồi rút cục chúng tôi cũng tới đỉnh núi Gút, dừng chân và đưa
mắt nhìn quanh: treo lơ lửng trên đỉnh núi là một đám mây xám, và hơi thở
lạnh của nó báo hiệu một cơn dông đang đến gần, nhưng ở phía đông trời
vẫn sáng sủa và vàng óng làm cho chúng tôi, tức là tôi và ông thượng úy,
quên hẳn đám mây đen kia... Vâng, cả ông thượng úy nữa: trong tâm hồn
những người bình dị cảm giác về cái đẹp và sự hùng vĩ của tạo hóa mạnh
mẽ và sống động hơn gấp trăm lần chúng ta, những người chỉ thích diễn tả
bằng lời và bằng giấy.
- Ông, tôi thiết tưởng, đã quá quen với những cảnh sắc huy hoàng này? -
tôi hỏi ông.
- Vâng, đúng thế, và có thể còn quen với cả tiếng đạn rít, tức là quen giấu
đi tiếng đập vô tình của con tim.
- Nhưng tôi lại nghe nói khác cơ, rằng đối với một số quân nhân già, điệu
nhạc ấy nghe cũng có cái thú của nó.
- Cố nhiên, nếu ông muốn thì thấy nó cũng dễ chịu thật, nhưng dẫu sao
cũng chỉ tại vì rằng trái tim đập mạnh hơn! Ông nhìn kìa! - Ông nói thêm,
tay chỉ về phương Ðông - miền đất kia sao mà đẹp thế!
Và đúng thế, đời tôi vị tất còn có dịp nào được ngắm một cảnh sắc đẹp
như thế một lần nữa không: phía dưới chúng tôi là thung lũng Kôisau có
con sông Aragva và một con, suối khác cắt ngang như hai sợi chỉ bạc;
sương mù xanh nhạt lướt trôi trong thung, lẫn vào những hốc núi lân cận để
tránh tia nắng ấm ban mai, hai bên là những sống núi, cái nọ cao hơn cái
kia, đan chen vào nhau và nằm duỗi dài dưới lớp tuyết và cây cối. Xa xa,
cũng vẫn là những ngọn núi ấy nhưng lại có hai vách đá giống nhau, - và
tất cả những đám tuyết kia đểu tỏa ra một thứ ánh hồng, tươi vui và trong
sáng đến nỗi tưởng như ta có thể sống ở đó suốt đời. Mặt trời vừa mới ló
dạng sau dãy núi xanh sẫm mà chỉ có con mắt tinh tường mới phân biệt nổi
