Nhiều ý nghĩ khác tương tự nảy ra trong đầu tôi; tôi không nghĩ tiếp tới
chúng vì tôi không thích dừng lại ở một ý niệm trừu tượng. Nghĩ ngợi như
thế có ích lợi gì?.. Trong buổi thiếu thời tôi là kẻ mơ mộng; tôi thích vuốt
ve hết thảy những hình tượng lúc thì ảm đạm, lúc thì vui tươi sặc sỡ, cứ hết
cái này lại đến cái khác, do óc tưởng tượng háo hức và đầy những băn
khoăn vẽ ra. Nhưng rồi từ đó trong tôi còn lại được những gì? Chỉ là một sự
mệt mỏi như sau một đêm chiến đấu với bóng ma, và một hồi ức lờ mờ đầy
luyến tiếc. Trong cuộc chiến đấu vô ích ấy tôi đã làm cạn kiệt hết cả cái
hăng say của tâm hồn lẫn sự bền bỉ của ý chí, cái rất cần cho cuộc đời thực;
tôi bước vào cuộc đời này sau khi đã sống bằng tưởng tượng và tôi thấy
chán chường và bỉ ổi như người đọc một cuốn sách nhạt nhẽo bắt chước
một cuốn sách khác mà anh ta đã biết từ lâu.
Việc xảy ra buổi tối hôm ấy gây cho tôi một ấn tượng khá sâu sắc và kích
thích thần kinh tôi; tôi không đoán chắc là lúc này tôi có còn tin ở định
mệnh nữa hay không, nhưng tối hôm ấy thì tôi tin lắm: chứng cớ rất hiển
nhiên, và cho dù tôi có nhạo báng tổ tiên chúng ta và khoa chiêm tinh thiện
chí của họ đến mấy thì tôi vẫn cứ vô tình rơi vào vết xe cũ của họ; nhưng
tôi đã tự dừng lại một cách đúng lúc trên con đường nguy hiểm ấy, và
nguyên tắc của tôi là không dứt khoát bác bỏ một cái gì, cũng không mù
quáng tin theo một cái gì, nên tôi đã xếp sang một bên phép siêu hình và
bắt đầu nhìn xuống dưới chân mình. Tính thận trọng của tôi đã giúp tôi rất
đúng lúc: tôi suýt ngã vì đụng phải một vật gì to to và mềm mềm nhưng rõ
ràng là không còn sinh khí. Tôi cúi xuống - trăng chiếu thẳng xuống mặt
đường - cái gì thế này? trước mắt tôi là một con lợn bị một nhát kiếm xẻ
làm đôi... Tôi vừa đủ thì giờ để xem xét nó thì bỗng nghe thấy tiếng bước
chân; hai người lính Kôdắc từ trong ngõ hẻm chạy ra, một người đến bên
tôi và hỏi: có thấy một tên Kôdắc say rượu đuổi theo một con lợn không.
Tôi nói với họ là tôi không thấy một tên Kôdắc nào cả, và chỉ cho họ xem
cái vật hy sinh khốn khổ cho lòng dũng cảm rồ dại của anh chàng Kôdắc
kia.
