2
T
ôi không cho rằng hồi còn bé má tôi đã sung sướng. Tôi chỉ được
nghe má tôi kể lại một kỷ niệm vui: cái vườn của bà tôi trong một làng ở
Lorraine, mận vàng và thanh mai ăn ngay trên cây còn nóng hổi. Má tôi
không nói đến tuổi thơ ấu ở Verdun. Một cái hình chụp má tôi lúc lên tám
hóa trang làm hoa cúc: “Bộ áo má đẹp quá – Phải, đẹp, nhưng bít-tất xanh
đã phai màu, màu đã ăn vào da, phải ba ngày sau mới rửa sạch”. Giọng nói
của má tôi buồn rầu: má nhớ lại một quá khứ đau khổ. Đã hơn một lần má
tôi phàn nàn rằng bà tôi khô khan lạnh nhạt. Đến tuổi năm mươi, bà tôi trở
thành một bà già lạnh lùng có vẻ tự cao nữa, ít cười nhưng mắng mỏ thì
nhiều và chỉ yêu mến mẹ tôi một cách rất ước lệ; vì tận tâm quá đáng với
chồng, con cái chỉ chiếm một địa vị thứ yếu trong đời bà tôi. Nói đến ông
tôi, má tôi thường chỉ nói đến với giọng tức tối: “Ông chỉ biết có dì Lili này
thôi”. Dì Lili tôi trẻ hơn má tôi năm tuổi, người hồng hào, tóc vàng, dì làm
cho mẹ tôi ghen tuông kịch liệt đến nỗi không thể quên được. Đến lúc tôi
gần khôn lớn, má tôi cho rằng tôi có đức tính thông minh và đạo đức, má
tôi đồng hóa mình với tôi; má tôi sỉ nhục và hạ thấp em tôi: nó là em, da dẻ
lại hồng hào, tóc vàng. Thật là má tôi không ngờ rằng đã nhằm vào con thứ
để báo thù cho cảnh ngộ mình hồi còn tấm bé.
Má tôi lấy làm hãnh diện mà nói đến trường nhà tu và Bề Trên Giám
Đốc rất yêu mến mình. Điều đó an ủi lòng tự ái của má tôi. Má tôi đưa cho
xem một bức ảnh trường học: sáu nữ sinh ngồi giữa hai bà phước trong một
khu vườn. Có bốn người nội trú mặc đồ đen, hai người ngoại trú mặc đồ
hắng: mẹ tôi và một người bạn gái. Cả hai đều choàng khăn, váy dài, búi
