một bà rất lịch sự!”. Má tôi cười, trong lòng chân thực không nghĩ gì khác,
bà không muốn ăn mặc lịch sự nữa. Bà khinh miệt thể xác theo điều học
được ở tu viện đến nỗi thiếu cả phép vệ sinh cho mình và cho các con.
Nhưng má tôi vẫn muốn làm thích mắt người khác – đó là một trong những
mâu thuẫn khác của bà; bà vẫn ưa người ta khen ngợi mình; bà trả lời bằng
cách làm dáng. Mẹ tôi hớn hở khi một người bạn của ba tôi đề tặng bà
trong một cuốn sách (xuất bản với tiền của tác giả); “Tặng Françoise de
Beauvoir mà cuộc đời đã làm tôi thán phục”. Lời khen tặng thật mơ hồ, bà
được ngợi khen vì lánh mình không để cho ai khen ngợi cả.
Khi đã không còn thiết những thú vui thể xác, khi không còn thỏa mãn
với sự khoe khoang và bị ràng buộc vào những công việc chán nản và cực
nhục, người đàn bà kiêu căng và cứng cổ ấy không thể nào chịu đựng được.
Giữa những cơn phẫn nộ bùng lên, mẹ tôi không ngừng hát hỏng, khôi hài,
nói huyên thuyên để lấy tiếng động che lấy tiếng nói âm thầm của trái tim.
Sau khi ba tôi mất, cô Germaine nói rằng ông không phải là một người
chồng lý tưởng, mẹ tôi phản kháng kịch liệt: “Ổng vẫn đem lại hạnh phúc
cho tôi”.
Hẳn là má tôi không ngừng tự xác nhận như thế. Dẫu sao, cái lạc quan
tự đặt ra như thế không đủ để lấp đầy sự thèm khát của mẹ tôi. Bà níu vội
lấy lối thoát duy nhất: tự nuôi dưỡng bằng sinh khí trẻ trung của mấy đứa
con mà bà có trách nhiệm chăm nom. Sau này mẹ tôi bảo tôi: “Ít ra má
chẳng bao giờ ích kỷ, má sống cho người khác”. Phải rồi, má cũng sống
trong người khác. Má tôi có ý hướng chiếm cứ và thống trị kẻ khác, bà
muốn cầm giữ trọn vẹn chúng tôi trong lòng bàn tay. Nhưng giữa lúc sự bù
trừ ấy trở nên cần thiết cho bà thì chúng tôi bắt đầu muốn tự do và sống
riêng biệt. Những xung đột đã nhen nhúm, đã bùng ra nhưng không giúp
mẹ tôi tìm lại được sự quân bình.
Tuy nhiên, má tôi mạnh hơn: tính cương quyết của má tôi thắng thế. Ở
nhà, phải để các cửa mở rộng; tôi phải làm việc trong phòng má tôi ngồi,
dưới mắt má tôi. Đến đêm, chúng tôi nói chuyện với nhau, từ giường nọ
qua giường kia, má tôi sốt ruột vì hiếu kỳ, áp tai vào tường nghe rồi la hét:
