“Câm mồm”. Bà không cho chúng tôi tập bơi và ngăn cản ba tôi dạy chúng
tôi tập đi xe đạp: nếu chúng tôi hưởng những khoái lạc mà bà không được
chia phần, chúng tôi sẽ thoát khỏi tay bà mất. Nếu bà cần tham dự vào tất
cả những cuộc giải trí của chúng tôi, không phải chỉ vì bà ít có giải trí, mà
có lẽ vì những lý do thầm kín từ thời thơ ấu: bà không chịu cảm thấy mình
bị loại ra ngoài. Mẹ tôi không ngần ngại bắt người khác theo ý mình, dù
biết rằng không ai ưa mình. Một đêm, ở La Grillère, chúng tôi ở trong bếp
với một đám con trai con gái, bạn của anh em họ: chúng tôi nấu tôm hùm
mới câu được bằng ánh đèn. Má tôi xuất hiện, chỉ có mình bà là người lớn:
“Tôi cũng có quyền ăn với chứ”. Bà làm chúng tôi cụt hứng, nhưng bà cứ ở
lại đấy. Sau này, Jacques, người anh em họ hẹn gặp em tôi và tôi ở trước
cửa phòng triển lãm mùa thu; má tôi đi theo chúng tôi, anh ta không thò
mặt ra nữa. Ngày hôm sau, anh ta nói cho biết: “Tôi thấy má cô tôi chuồn
thẳng”. Sự có mặt của má không phải là dễ kham đâu. Khi chúng tôi tiếp
bạn bè, mẹ tôi xen vào: “Tôi có quyền chia vui với các bạn chứ”, rồi bà
cướp lời nói hết. Ở Vienne, ở Milan, em tôi thường phát hoảng vì trong một
bữa tiệc có ít nhiều tính cách công khai, má tôi có vẻ tự tin tiến lên trước.
Những cách xen vào làm vướng víu người khác, những lúc nổi cơn
làm như mình quan trọng lắm, đó là những dịp mẹ tôi báo thù: bà không có
mấy dịp để xác định bản ngã mình. Mẹ tôi giao thiệp ít, và khi có mặt ba tôi
thì ba tôi là người ăn nói. Câu nói làm chúng tôi khó chịu “Tôi có quyền
chứ”, chứng tỏ rằng má tôi thiếu tự tin: ý muốn của bà tự nó không biện
minh cho nó được. Không thể nén lòng được và có lúc hung dữ, bà can đảm
giữ sự cẩn trọng đến thành hạ mình. Má tôi chì chiết ba tôi vì những
chuyện nhỏ nhặt, nhưng không dám hỏi tiền ba tôi, bà không tiêu việc riêng
và tiêu rất ít cho chúng tôi; bà ngoan ngoãn để cha tôi tối nào cũng vắng
nhà, chủ nhật thì đi chơi một mình. Khi ba tôi mất, má tôi nhờ cậy chúng
tôi, bà cũng vẫn giữ kẽ như thế, không làm phiền chúng tôi. Phải nhờ cậy
chúng tôi, mẹ tôi không có cách gì khác để xuất lộ tính tình của mình; ngày
trước mẹ tôi săn sóc chúng tôi để xác định với mình bản năng áp chế của
mình.
