“Xin thôi từ tối nay!”. Bác sĩ trả lời: “Tối nay hay ngày mai”. Trong những
điều kiện ấy, người gác tiếp tục ở bên má tôi, còn dì nó ở nhà bạn. Tôi hỏi ý
kiến bác sĩ P: Sartre sẽ đáp máy bay đi Prague vào ngày hôm sau, tôi có đi
với ảnh được không? “Bất cứ chuyện gì cũng có thể xảy ra bất cứ lúc nào.
Nhưng tình trạng này cũng có thể kéo dài mấy tháng. Prague chỉ cách Ba-lê
có một giờ rưỡi máy bay mà lại có thể gọi điện thoại dễ dàng”. Tôi nói cho
má tôi biết dự định của tôi: “Con cứ đi, má không cần con lắm”. Tôi đi xa
là mẹ tôi tin rằng đã thoát vòng nguy hiểm: “Họ đã đưa má từ xa về! Sưng
màng ruột khi đã bảy mươi tám tuổi! May má còn ở bệnh viện này! May
mà họ không mổ xương đùi”. Cánh tay trái không băng bó đã bớt sưng. Má
tôi chăm chú đưa tay lên mặt; bà soát lại mũi và miệng: “Má còn cảm
tưởng là mắt ở giữa má, mũi lộn ngược ở phía dưới mặt. Kỳ quá...”
Má tôi không có thói quen tự ngắm nghía. Bây giờ má tôi phải chịu để
thể xác khu xử mình. Vì nặng nề thể xác, má tôi không thể bay bổng trên
mây và không thể nói câu gì làm phiền lòng chúng tôi. Má tôi nói đến nhà
thương Boucicaut là để phàn nàn cho những người bệnh phải ở phòng
chung. Bà bênh vực nữ khán hộ bị nha giám đốc bệnh viện lợi dụng. Mặc
dù bệnh tình ngặt nghèo, mẹ tôi vẫn ý nhị như bà thường tỏ ra như vậy. Mẹ
tôi sợ cô Leblon phải làm việc quá mức. Mẹ tôi cám ơn và xin lỗi: “Phí bao
nhiêu sinh lực cho một bà già, trong khi tuổi trẻ cần những sinh lực ấy!”.
Mẹ tôi tự trách mình đã lấy hết thì giờ của tôi: “Con phải làm bao nhiêu
việc mà con lại phải mất nhiều thì giờ ở đây: má rất buồn lòng!”. Má tôi để
lộ kiêu hãnh và hối tiếc khi nói: “Các con ơi! Ta đã làm cho các con bối rối,
chắc các con lo sợ”. Má tôi ân cần cũng làm cho chúng tôi cảm động. Sáng
thứ năm, vừa tỉnh cơn hôn mê, người hầu buồng mang cơm sáng vào cho dì
nó, má tôi nói qua hơi thở: “Ch... – Cha giải tội? – Không, cho mứt vào”,
má tôi nhớ dì nó hay ăn mứt. Má tôi bận tâm với việc bán cuốn sách mới
xuất bản của tôi. Cô Leblon bị chủ nhà trục xuất, má tôi theo đề nghị của dì
nó, cho ở tạm phòng lớn của bà: thường thường má tôi không chịu để ai
vào nhà mình lúc mình vắng mặt. Bệnh hoạn đã đập tan lớp vỏ thành kiến
và hoài bão: có lẽ má tôi không cần những sự bảo vệ ấy nữa. Không có vấn
