Khi cô Cournot trở vào, má tôi mở mắt ra. Hai mắt đảo lia lịa, má tôi
định thần lại nhìn chăm chú người canh gác một cách cám cảnh, còn hơn
đứa trẻ khám phá ra cuộc đời: “Cô là ai vậy? – Cô Cournot đấy mà, má! –
Sao cô lại ở đây vào giờ này? – Tối rồi má à”, tôi nhắc lại cho má tôi biết.
Má tôi giương mắt hỏi cô Cournot: “Sao lại thế? – Cụ biết chứ, đêm nào tôi
cũng ở đây, ngồi bên cụ”. Má tôi nói một giọng chê trách: “Này! Sao lại có
ý nghĩ kỳ cục vậy!”. Tôi sửa soạn đi ra. “Con đi đấy à? – Con đi khỏi má có
buồn không?”. Má tôi trả lời: “Không sao. Má không còn thiết gì nữa”.
Tôi không đi ra ngay; mấy người y tá ban ngày nói rằng có lẽ má tôi
không qua khỏi đêm nay. Mạch máu nhảy từ bốn tám lên một trăm. Đến
mười giờ thì ổn định. Poupette đã đi ngủ; tôi trở về nhà. Tôi chắc chắn là
bây giờ bác sĩ P không lạm dụng chúng tôi nữa. Độ một hay hai ngày nữa
má tôi sẽ tắt nghỉ mà không đau đớn lắm.
Má tôi thức dậy rất tỉnh táo. Khi đau thì cho thuốc chỉ thống. Tôi đến
lúc ba giờ; má tôi ngủ, Chantal ở đấy với má tôi. Sau này má tôi bảo tôi:
“Tội cho Chantal. Nó bận công kia việc nọ mà tao làm nó mất hết thì giờ. –
Chantal muốn như thế mà, cô ấy yêu má lắm”. Má tôi suy nghĩ rồi nói với
tôi ra vẻ ngạc nhiên và buồn nản: “Còn má, má không biết má có yêu mến
ai không”.
Tôi nhớ lại má tôi thường tự hào: “Ai cũng ưa má vì má vui vẻ”. Dần
dần nhiều người làm phiền cho má tôi vì săn sóc đến má tôi. Bây giờ trái
tim của má tôi đã mỏi mệt rồi, sự mỏi mệt đã lấy hết của má tôi rồi. Tuy
nhiên, không có lời âu yếm nào lại làm tôi xúc động bằng khi thấy má tôi tỏ
ra không còn thiết gì nữa. Ngày xưa những câu nói thuộc lòng, những điệu
bộ ước định đã che lấp tính tình chân thực của má. Tôi ước lượng được sự
nồng nàn của những câu nói, những điệu bộ ấy khi vắng mặt chúng, má tôi
trở nên lạnh lùng như thế.
Má tôi ngủ, hơi thở mong manh đến nỗi tôi ao ước: “Nếu hơi thở
ngừng đi không một chút xao động”. Nhưng dải lụa đen còn đưa lên hạ
xuống: bước nhảy không dễ dàng thế đâu. Đến năm giờ tôi đánh thức má
