phóng hỏa, căn lán và vòng quay ngựa gỗ nhô cao giữa đống đổ nát.
Suốt ba tháng trời, họ sống trong một căn hộ hai phòng có đồ đạc mà
không có điện, sàn đất nện, được một thành viên trong gia đình cho
mượn. Với khả năng tài chính của họ thì chẳng mua lại được cửa hàng
nào cả. Ông được thành phố thuê lấp hố bom. Buổi tối, mẹ tôi vừa vịn
vào thanh treo khăn lau bát gắn quanh cái bếp lò cũ vừa bảo: “Vị trí
thế đấy.” Ông không bao giờ trả lời. Buổi chiều, bà cho tôi đi dạo khắp
thành phố. Chỉ có trung tâm là bị phá sạch, các cửa hàng được mở
trong các ngôi nhà riêng. Để thấy sự thiếu thốn của chúng tôi, đây là
một hình ảnh: một hôm, trời đã tối, từ một quầy hàng nơi khung cửa
sổ nhỏ, khung cửa sổ duy nhất trên phố được chiếu sáng, những chiếc
kẹo màu hồng, hình ôvan, rắc đường trắng lấp lánh trong túi bóng
kính. Muốn mua phải có tem phiếu.
* * *
Họ tìm ra một quán cà phê-tạp phẩm-củi-than trong một khu phố
ngoài trung tâm, nằm giữa nhà ga và dưỡng đường. Đây là nơi ngày
xưa khi còn nhỏ mẹ tôi thường tới mua đồ. Một ngôi nhà kiểu nông
thôn, người ta đã xây thêm phần phụ bằng gạch đỏ bên cạnh, với một
cái sân rộng, có vườn và chừng nửa chục cái lán dùng làm kho chứa
hàng. Ở tầng trệt, cửa hàng thực phẩm thông với quán cà phê qua một
phòng nhỏ xíu có cầu thang dẫn lên các phòng ngủ và tầng áp mái.
Mặc dù phòng này đã thành nhà bếp, khách vẫn dùng nó làm lối đi lại
giữa cửa hàng thực phẩm và quán cà phê. Bậc cầu thang gần các
phòng thì dành để chứa các loại hàng hóa cần tránh ẩm ướt như cà
phê, đường. Ở tầng trệt, không có chỗ riêng tư. Nhà vệ sinh ở trong
sân. Rốt cuộc cũng được sống giữa khí trời.
Đời công nhân của cha tôi kết thúc tại đây.
* * *
