cái đảo khi xưa thịnh vượng bao nhiêu, thì bây giờ tiều tụy bấy nhiêu. ngoài
cảng chỉ có lơ thơ vài chiếc tàu vận tải của Nhật, ở trong thành thị, những
nhà cửa phố xá không hư hỏng mấy nhưng sự buôn bán đình trệ, sự sinh
hoạt mỗi ngày một nghèo ngặt, lúa gạo mỗi ngày một khan, các thực phẩm
đắt đỏ không thể tưởng tượng được. Sự đi lại với các xứ ngoài, người Nhật
kiểm soát nghiêm mật, thành ra không giao thông được với đâu cả.
Lúc chúng tôi ở Sài gòn, đã biết có hai chính khách Việt Nam ở nam bộ
đã sang bên ấy, cho nên khi tàu ghé vào bến chúng tôi cứ rướn cổ để trông
xem có ai là người Việt Nam ra đón mình không. Trông chẳng thấy ai đã
buồn bực bao nhiêu, lại thấy mấy người Nhật đưa chúng tôi đi giữa cái thái
độ bí mật. Hỏi họ đưa chúng tôi đến chỗ nào, họ cũng không nói năng gì.
Họ đưa mình đến đâu cũng chẳng biết, trong bụng chỉ lo họ đem chúng tôi
vào nhà hiến binh như ở Sài gòn thì cực quá. Thôi thì đã liều thì liều cho
đến cùng.
Sau khi qua chỗ nọ chỗ kia rồi, người Nhật mới đem chúng tôi về khách
sạn "Quốc Tế Phú Sĩ binh trạm" ở con đường Grame Road. Ðến đấy được
một sự vui mừng trước tiên là sự gặp bạn đồng chí Ðặng Văn Ký và Trần
Văn Ân đã nghe nói từ trước. Ði ra chỗ xa lạ, tiếng tăm không biết mà gặp
được người cùng xứ sở chuyện trò vui vẻ kể sao xiết.
Lúc đầu còn hứng thú đi xem đây xem đó, và gặp mấy người Việt Nam
sang làm việc, hoặc buôn bán hay làm thuyền thợ, rồi vì sự chiến tranh mà
mắc nghẽn bên ấy. Ai nấy đều vui mừng đón mời. Gặp nhau như thế làm
cho chúng tôi khuây khỏa ít nhiều, song cũng không làm cho chúng tôi
quên được sự nhớ nhà nhớ nước.
Chiêu Nam Ðảo là Nhật đặt ra để gọi tên đảo Singapour (Làng Sư Tử)
sau khi quân Nhật đã chiếm được cả bán đảo Mã Lai. Ðảo ấy có cái hải
cảng rất hiểm yếu ở giữa đường hải đạo từ tây phương sang các xứ bên
Thái Bình Dương. Dân cư ở đảo ấy có đến 75% là người Trung Hoa, còn
lại là người Mã Lai, người Ấn Ðộ và người Nhật.
