đi? Họ thật sự ở lại nơi đây từ ý muốn tự do của họ, thậm chí vì lí do sâu
hơn: họ thuộc về nơi đây. Nào: thế ai có thể là kẻ giữ thư viện? Kẻ nào
muốn trở thành. Kẻ cảm thấy mình quen thuộc như ở nhà trong sự mơ hồ
tranh sáng tranh tối đầy bụi, giữa các ngóc ngách và các mê cung giá sách
của thư viện.
Ngay lập tức có thể nhận ra người giữ thư viện. Người giữ thư viện chỉ là
nguyên mẫu và là ý tưởng sống động của con người. Nhưng tính chất này
cũng có thể thấy từ một cậu học trò, được gọi là trò ngoan. Đặc biệt thấy rất
rõ ở những người thầy giáo, các nhà ngôn ngữ học, hoặc chủ yếu ở những kẻ
buôn sách, các chủ hiệu sách cũ. Và nếu ai nhìn thật kĩ cái tính chất thư viện
hóa này sẽ nhận ra những sự việc đặc biệt. Những kẻ thiểu năng? Lũ cận
thị? Bọn vẹo vọ? Tại sao thế? Một lũ tẩn mẩn và quá tỉ mỉ, sống trong thứ
ánh sáng tranh tối tranh sáng, và xám xịt, như những con bọ dưới tầng hầm.
Có gì đó liên quan họ hàng sâu sắc giữa đứa trò giỏi, người thầy giáo, nhà
ngôn ngữ học và kẻ bán sách cũ, tóm lại giữa những con người sách và lũ
quỷ sứ. Quỷ sứ là hình ảnh cổ của những thực thể ác, là con bọ kì lạ và xấu
tính, sợ ánh sáng, chui rúc trong những xó bụi bặm, mờ tỏ và cũ kĩ. Về toàn
bộ, một cách tổng quát nhất: đây là tính chất của nền văn hiến học: sự bám
giữ khăng khăng vào chữ một cách có chủ ý và từ sự ghen tị đời sống. Trốn
tránh trước cuộc đời. Trốn đi đâu? Vào chữ.
Mọi con người-sách đều là quỷ sứ, dù là người thầy giáo, kẻ học trò, quan
tòa, luật sư, nhà bác học, bác sĩ, linh mục, những kẻ gắn bó với chữ, với câu
vãn, với sách, kẻ đặt Lời lên trên đời sống. Tính chất sách hóa là một tội
chống lại đời sống: tên của tội đó là: bibliolatria, - sự sùng bái sách vở như
một thần tượng. Con người-sách bằng chữ muốn điều chỉnh trật tự đời sống.
Sự điều chỉnh trật tự này gọi bằng từ khác: sự thống trị. Và sự thống trị là
một cách diễn tả nhẹ nhàng hơn của từ: giết.
Kẻ người-sách-quỷ là một thực thể căm thù đời sống, và muốn tiêu diệt
đời sống, có lẽ vì nó sợ đời sống, hoặc vì cái gì khác, tuy điều này chỉ là thứ
yếu. Con quỷ là kẻ thù cổ xưa của đời sống và mang cái Chết đến, cho dù
người ta gọi cái Chết này là gì đi chăng nữa: là ánh sáng, là tinh thần, là tri
