Họ không được nhiệt liệt chào đón ở quê nhà, nói nhẹ nhất là thế. Ai mà
biết đấy là cảm giác tội lỗi hay nỗi sợ bị trả thù hoặc đơn thuần là sự ngạc
nhiên không mong đợi từ một gia đình nhấn chuông cửa rồi nói, “Ông bà
đang ở trong nhà của tôi,” chỉ biết rằng chưa đầy mười phút sau khi họ về
nhà, ngay trước mặt bà nội tôi, ông bà cụ cố bị đánh chết bằng ống sắt. Bà
nội tôi bỏ chạy nhưng ông nội ở lại, và ông đã bị bắn vì cầu nguyện bằng
tiếng Hebrew trên thi thể họ, dù ông chưa kịp nói “Amen”, vì thế thông
điệp vẫn chưa được truyền đi. (“Amen” giống như nút Gửi trong email.)
Đột nhiên trở thành góa phụ và con mồ côi, bà trốn khỏi Ba Lan lần thứ hai
trong cuộc đời niên thiếu của mình, lần này trên một chiếc tàu nhổ neo đến
Úc, và sau hai tháng nhìn trân trối vào đường chu vi mờ mịt của chân trời,
bà lâm bồn đúng vào lúc một ai đó thét lên, “Nó kia rồi!” Mọi người chạy
dồn về mạn tàu và chồm khỏi lan can. Những vách đá thẳng đứng đội
vương miện cây xanh um tùm nằm ven bờ biển. Nước Úc! Những hành
khách trẻ tuổi phát ra tiếng kêu mừng rỡ. Những hành khách già hơn thì biết
rằng chiếc chìa khóa hạnh phúc nằm ở việc không kì vọng quá cao. Họ kêu
“boo”.
***
“Nãy giờ con có theo kịp bố không?” Bố hỏi, tự ngắt lời mình. “Đây là
những thành phần đúc nên bản sắc của con. Ba Lan. Do Thái. Kẻ bị ngược
đãi. Người tị nạn. Đây chỉ là một vài loại rau để làm thành món súp Jasper.
Hiểu chưa?”
Tôi gật đầu. Con hiểu rồi. Bố tiếp tục.
***
Dù một chữ tiếng Anh cũng không nói nổi, nhưng bà nội vẫn cưa đổ ông
nội số hai của tôi chỉ sau sáu tháng. Liệu đây là nguồn gốc của niềm tự hào
hay nỗi hổ thẹn vẫn là điều đáng tranh cãi, nhưng ông là người mà gốc gác
gia đình có thể truy đến chuyến tàu cuối cùng chở những người Anh bị kết
