dũng mãnh của Vệ Quốc đoàn và liên quân các thổ ty - kết quả của cuộc
viễn du oai hùng một mình một ngựa của ông Quyết Định. Nó, miền đất
tình yêu của Toàn. Vẫn là nó, cái thị xã nhỏ nhắn như có thể đặt nó trong
lòng bàn tay. Những con phố ngắn, dốc lên dốc xuống. Những mái nâu,
tường trắng, im lìm bất động dưới sự chở che của những bóng gạo cổ thụ
tháng Ba hoa nở như những cây đuốc lửa. Và ở cuối con phố, nơi tọa lạc
ngôi nhà thờ nọ, trên một mỏm đồi, vẫn còn đó một kiến trúc ba tầng hình
khối chữ nhật quét vôi vàng, ngôi trường cấp ba của Toàn, vào mùa hạ, hoa
bằng lăng nở tím biếc như đối nghịch với màu đỏ ngoa ngoắt của hoa
phượng trên sân trường, tạo nên một diệu cảnh huy hoàng chưa từng thấy.
Vẫn còn đó, ngôi trường của Toàn đang âm vang tiếng trống báo giờ Toàn
lên lớp.
o O o
Toàn đã đoán đúng. Bà cụ Dư, vẫn ở lại túp nhà gianh có giàn trầu
không rậm ròa, dựng ở trước cổng trường của anh. Lâu nay, cứ nhớ đến
ngôi trường, là anh thường nhớ tới bà cụ. Bảy mươi lăm tuổi. Bé nhỏ, sắt
seo, nhưng bền dai như một cái rễ trầu. Người gốc Nam Định. Lưu lạc đến
đất này từ hồi Công ty Việt - Điền còn sở hữu những con tàu lửa xóc nảy
ruột gan, chạy đoạn đường sắt Hải Phòng - Vân Nam. Nghèo khổ nhưng
lòng nhân ái bao la. Thấy học trò nghèo thì thương lắm. Thành ra nhà bà cụ
là nơi nương náu thường xuyên của đám trò nghèo, vô gia cư như Trương
Công Phiêu. Và đã thương trò thì thương luôn cả thầy. Mà hình như còn
thương thầy hơn. Vì thấy thầy cũng nghèo túng như học trò mà lại còn cưu
mang đùm bọc học trò. Thành ra, thấy thầy mặc cái áo rách vai, hở nách thì
khéo vá vai, tài vá nách, liền xui đứa học trò lựa lúc thầy giặt, phơi áo thì
lẻn lấy đem đến để bà vá cho. Thành ra có khi gặp Toàn tay cắp giáo án, vạt
áo bám đầy bụi phấn, liền bảo Toàn dừng lại, mở vỉ buồm che mặt thúng,
lấy ra một tấm bánh chưng, rồi ghé tai Toàn, bảo Toàn ăn đi cho đỡ đói; thật
thà, tự nhiên như mẹ với con.
